Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti

Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti, (önceki adı Tanganika Cumhuriyeti). Afrika'nın orta-doğu bölgesinde yer alan bağımsız ülkedir. Ülkenin kuzeyinde Kenya ve Uganda, batısında Ruanda, Burundi ve Kongo DC, güneyinde Zambiya, Malavi ve Mozambik yer alır. Tanzanya'nın doğusunda ayrıca Hint Okyanusu kıyıları yer almaktadır.

Tanzanya bir üniter cumhuriyet olup, yirmi altı adet mikoa adı verilen bölgeden oluşur. 1996'dan beri ülkenin başkenti Dodoma olduğu gibi, meclis başta olmak üzere resmî yapıları barındırır. Ancak bağımsızlık tarihinden 1996 yılına kadar, doğudaki kıyı metropolü olan Darüsselam, ülkenin başkentiydi. Günümüzde Darüsselam, birçok yönetim binasına ve resmî kuruluşa ev sahipliği yapsa da, sadece bir ticaret kenti olma görevini sürdürmektedir. Kent, ayrıca ülkenin en büyük limanına sahip olup, ülkenin denizyolu ulaşımının merkezidir. Tanzanya ismi, 26 Nisan 1964'te birleşerek Tanzanya'yı oluşturan Tanganika Cumhuriyeti ve Zengibar ülkelerinin ilk hecelerinden esinlenerek verilmiştir.

Bayrak​

Tanzanya bayrağı günümüzde kullanılan hali ile 30 Haziran 1964 tarihinde kabul edilerek göndere çekilmiştir.

Bayrak, kısa bir süre önce Pemba Halk Cumhuriyeti ile birleşen Zanzibar Halk Cumhuriyeti ile Tanganika Cumhuriyeti'nin bir devlet olarak birleşmesi neticesinde ortaya çıkmıştır. Bayrağın göndere çekilen tarafında sol alt köşeden başlayarak, dalgalanan tarafında sağ üst bölüme kadar uzanan siyah kalın bir şerit bayrağı ikiye bölmekte ve her iki tarafta da üçgen oluşturmaktadır. Bayrağın sol üst bölümünde oluşan üçgen yeşil renk ile sağ alt bölümde oluşan üçgen ise mavi renk ile gösterilmektedir. Siyah kalın şerit, mavi ve yeşil renklerden ince sarı bir şerit ile ayrılmaktadır. Bayrakta bulunan mavi, yeşil ve siyah her iki ülkenin de ortak renkleri olup, sarı renk ilaveten yeni ülkenin yeraltı madenleri açısında zengin olması nedeniyle altını sembolize etmesi için kullanılmıştır. Yeşil renk ülkenin verimli topraklarını ifade ederken, mavi renk ülkenin kıyısı bulunduğu Hint Okyanusu'nu temsil etmektedir. Orta bölümde bulunan siyah renk ise Afrika halkını simgelemektedir.

Arma​

Tanzanya armasının merkezinde yer alan ve Bantu savaşçılarının geleneksel Afrika kalkanını simgeleyen kalkan yatay olarak üç çizgi ile dört bölüme ayrılmıştır. Kalkanın en üst bölümünde yer alan ve ülkedeki doğal zenginliklere atfen sarı zemine sahip kısımında yanan bir meşale gözlemlenmekte olup, bu meşale özgürlüğü, aydınlanmayı ve bilimi simgelemektedir. Uhuru meşalesi olarak adlandırılan meşale ilk olarak 1961 yılında Kilimanjaro Dağı zirvesinde dalgalandırılmış olup, ülke genelinde yaygın bir ulusal sembol olarak kullanılmaktadır. İkinci kısımda yer alan bölümde ise bayrak konumlandırılmıştır. Üçüncü bölüm verimli ülke topraklarına atfen kırmızı zemine sahip olup, üzerine çapraz bir şekilde bu toprakların işlenmesini simgelemesi adına balta ve çapa konumlandırılmıştır. Kalkanın alt kısmında yer alan dördüncü bölümde ise yatay olarak konumlandırılan mavi ve beyaz dalgalar ülkenin göllerini, kıyı kesimlerini ve denizin ifade etmektedir. Kalkanın iki, üç ve dördüncü bölümlerin üzerine gelecek şekilde konumlandırılan altın sarısı mızrak ise ülkenın bağımsızlığı için gösterilecek olan savunmayı simgelemektedir. Kalkanın sağ ve sol tarafında bulunan fildişleri ise kalkanı çevrelemektedir. Bir elleri ile fildişini, diğer elleri ile de kalkanı tutmak üzere heraldik açıdan sol tarafa yöresel yeşil kıyafetler ile kadın, heraldik açıdan da sağ tarafa yine yöresel yeşil kıyafetler ile erkek konumlandırılmıştır. Erkek ve kadın burada ülke içerisinde cinsiyetler arasındaki eşitliği ve işbirliğini simgelemektedir. Kilimanjaro dağını temsil eden heykel altlığı üzerinde duran kadın ve erkeğin ayaklarının dibinde karanfil (erkek) ve pamuk (kadın) konumlandırılmış olup, ön tarafında da üzerinde Swahili dilinde ülkenin ulusal sloganı olan Uhuru na Umoja (Türkçe:Özgürlük ve Birlik) yazmakta olan, beyaz ön ve yeşil arka zemine sahip slogan bandı yer almaktadır.

Ülkenin 1961 yılında Tanganika Cumhuriyeti olarak bağımsızlığını kazanması ile bugünküne benzer bir arma kullanılmaya başlanmış, 1964 yılında ise komşu adalar Zanzibar ve Pemba Halk Cumhuriyeti ile birleşmesi sonucu günümüzde de varlığını sürdüren Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti'ni oluşturarak bayrağın yanı sıra armada da değişime gidilmiştir.

Tarih​

Bilinen en eski insan yerleşmeleri Tanzanya topraklarında yapılan kazılar sonucunda açığa çıkarılmıştır. Özellikle "İnsanlığın Beşiği" olarak bilinen Olduvai Boğazı'nda yapılan araştırmalarda ilk insan fosillerine rastlanmıştır. Basra Körfezi ve Batı Hindistan'dan gelen gezgin ve tüccarlar, Tanzanya’nın dahil olduğu Doğu Afrika kıyılarını ziyaret etmeye başlamışlardır. 1498 yılında Vasco da Gama, Doğu Afrika kıyılarına erişen ilk Avrupalı olmuştur.

1525 yılında Portekiz, bölgede yaygın bir sömürge kurulmuştur. Ummanlı Arapların 18. yüzyılda buraya ayak basmasıyla Portekiz egemenliği sona ermiştir. Ummanlı Arapların da yardımıyla Portekizliler, Ruvuma Nehri'nin kuzeyinden atılmışlardır. Umman Sultanı Seyyid kıyıdaki adımlarını sağlamlaştırmış ve Tanganika Gölü'ne kadar sınırlarını genişletmiştir. Güçlenen Umman Sultanı Seyyid 1840 yılında başkentini Zengibar'a taşımış ve Orta Afrika'dan Umman'a kadarki bölgede bir süre egemen olmuştur. Bu süreçte Zengibar, Arap köle ticaretinin de merkezi haline gelmiştir. Arap egemenliği bittikten sonra, Tanzanya Alman sömürgesi durumuna gelmiştir. Ardından İngiliz sömürgesine geçen ülke, 1961 yılına kadar İngiliz sömürüsünde kalmıştır. Sonrasında ise Tanganika adıyla bağımsızlığını ilan etmiştir. Komşu Zengibar ise 1963 yılında Zengibar Devrimi'ni gerçekleştirip bağımsız olmuştur. 26 Nisan 1964 yılında ise Zengibar ile Tanganika birleştirilerek, bugünkü Tanzanya adını almıştır.

Ekonomi​

Tanzanya ekonomisi genel olarak tarıma dayalıdır. Öyle ki ülkedeki gayri safi yurtiçi hasılanın yarısından fazlası, taşımacılığın yüzde seksen beşi, işgücünün yüzde sekseni tarım temeli üzerine kuruludur. Ancak topoğrafya ve iklim koşulları yüzünden, ülke topraklarının sadece yüzde dördü tarıma elverişlidir.

Bunların dışında ülkedeki doğal kaynakların arasında altın ve yeni çıkarılmaya başlanan doğal gaz da yer alır. Çıkartılan doğal gazın önemli bir kısmı başkent Darüsselam'a taşınır ve bir miktarı da buradan denizaşırı olarak ihraç edilir. Ülkede genel olarak gelişmişliğin düşük oluşu, tüm bu madencilik çalışmalarına engel olmaktadır. Her ne kadar bu alanda önemli oranda çalışmalar ve maddi destekler yapılsa da, önemli bir gelişme kaydedilememektedir.

Sanayi, dar alanlarda etkili olup genellikle tarımsal ürünlerin ve temel hafif eşyaların işlenip üretilmesine yetecek kadardır. Ülkede altın, elmas, kömür, demir, uranyum, nikel, krom, kalay, platin, koltan ve niyobyum gibi değerli yer altı kaynakları yer almaktadır. Her ne kadar madencilikte gelişmemiş olsa da Tanzanya, Güney Afrika ve Gana'nın ardından Afrika'nın altın madenciliğinde en gelişmiş üçüncü ülkesidir. Ülke ayrıca Tanzanit adlı değerli taşlarıyla da ünlüdür. Bunların dışında ülke sınırları içinde Serengeti ve Ngorongoro gibi dünya çapında ün yapmış birçok ulusal park yer almaktadır. Öyle ki sadece bu parklar, ülke için önemli bir turizm geliri sağlamaktadır. 1991 yılından 1999 yılına kadarki büyümede altın ve çeşitli sanayi dalları da öne çıktığı görülmektedir. Ayrıca Hint Okyanusu açıklarındaki Songo Songo adasından doğal gaz çıkarımı da 2004 yılında başladı. Başkentteki birçok merkezde kullanılan doğal gazın çıktığı bir başka yer de Mnazi Körfezi'dir.

Yine de son zamanlarda gerçekleştirilen bankacılık yatırımları ve yenilikleri sayesinde özel sektörün geliştirilmesi ve bu sayede büyümenin ve yatırımların arttırılması amaçlanmaktadır. Bunun için ayrıca gereksiz harcamalarda da kısma yoluna gidilmektedir. Bunların dışında, 21. yüzyıl başlarından itibaren uzun süredir devam eden kuraklık sorunu da, ülkedeki enerji üretim hacmini azalttı. Tanzanya'nın enerji üretimindeki paylara bakıldığında en önemli orana hacmin yüzde altmışı ile hidroelektrik enerjisi sahiptir.

Tanzanya içinde üç büyük havayolu şirketi yer almaktadır. Bunlar; uluslararası ulaşımda Air Tanzania, ülke içi ulaşımda Precision Air ve yöresel uçuşlar sağlayan bir başka şirkettir. Bunların dışında da ülkede havayolu şirketleri yer alır. Tanzanya'da ayrıca iki adet de demiryolu şirketi yer almaktadır. Bunlar ise TAZARA ve Tanzania Railways Corporation'dır. Denizyolu ulaşımının fazla ileri olmadığı ülkede buna karşılık Darüsselam ve Zengibar adası arasında gerçekleşen kızaklı bot seferleri yer almaktadır.

Tüm bunların dışında Tanzanya, Doğu Afrika Topluluğu'nun üyesi olup, gerçekleşmesi planlanan bir Doğu Afrika Federasyonu'nun potansiyel bir üyesidir.

Coğrafya​

Yüzölçümü 945.087 km2 kadar olan Tanzanya, dünyanın en geniş topraklara sahip otuz birinci ülkesidir. Sıralamada Mısır'dan sonra gelen ülkenin yüzölçümü yaklaşık olarak Nijerya kadardır.



Ülkenin kuzeydoğusu genellikle dağlık olup Afrika'nın en yüksek noktası olan Kilimanjaro Dağı'nı içinde barındırır. Kuzeyde ve batıda genellikle Büyük Göller'in birer parçası olan göller zinciri yer alır. Bunlar arasında Afrika'daki en büyük göl olan Victoria Gölü ve yine kıtadaki en derin göl olan Tanganika Gölü yer almaktadır. Özellikle Tanganika Gölü, barındırdığı çeşitli benzersiz balık türleriyle ünlenmiştir. Ülkenin orta kuşağı, tarıma uygun alanlar ve platolardan ibarettir. Doğu kısımlar ise okyanus kıyısında bulunduğundan genelde sıcak ve nemlidir. Doğudaki bu Hint Okyanusu kıyılarının biraz açıklarında Zengibar adası yer alır.

Tanzanya birçok büyük ve ekolojik değere sahip doğa parklarına ev sahipliği yapar. Bunların arasında kuzeydeki Ngorongoro Krateri ve Serengeti Ulusal Parkı ile güneydeki Selous ve Mikumi Ulusal Parkı gibi merkezler ünlüdür. Bunun yanında batıdaki Gombe Ulusal Parkı da Dr. Jane Goodall'ın şempanze davranışlarını gözlemlediği merkez oluşuyla da bilinmektedir.

Ülkede bunların dışında da önemli turistik merkezler yer alır. Ülkenin güneybatısındaki Rukwa'da yer alan Kalambo çağlayanları, devlet tarafından tanıtılmaktadır.Tanganika Gölü'nün güneyinde yer alan bu çağlayanlar, Afrika'daki en uzun ikinci çağlayanlardır.

İklim​

Tanzanya'da tropik iklim görülür. Yüksek rakımlı bölgelerde sıcaklıklar yıl boyunca 10 ve 20 ˚C arasında değişir. Ülkenin geri kalan kısımlarında sıcaklık nadiren 20 ˚C altına düşer. Ülkede hüküm süren en sıcak aylar Kasım ve Şubat (25 - 31 ˚C) arasında olup, en soğuk aylar da Mayıs ve Ağustos (15 - 20 ˚C) arasındaki dönemdir.

Tanzanya üzerinde iki farklı yağış rejimi bulunmaktadır. Bunlardan ilki tektepeli olan Aralık-Nisan dönemindeki yağış, diğeri ise iki tepeli olan Ekim-Aralık ve Mart-Mayıs dönemindeki yağışlardır. Bunlardan ilki sadece ülkenin güney, güneybatı, merkez ve batı kısımlarında gözlemlenirken, ikincisi de sadece kuzey bölgelerde gözlemlenir. İki tepeli yağış rejiminde yer alan Mart-Mayıs dönemi "uzun yağmurlar" veya Masika adıyla anılırken, Ekim-Aralık dönemi de "kısa yağmurlar" veya Vuli olarak adlandırılır.

Dil​

Tanzanya, 126 farklı etnik grubu bünyesinde barındırdığı için her bir topluluğun kendine özgü dili bulunmaktadır. Fakat ülkenin resmi dili Swahili’dir. Sömürge döneminin ülkede resmî dil İngilizce olmuştur. Bağımsızlıktan sonra ise, bir süreliğine resmî işlerde İngilizce kullanılmaya devam edilmiştir. Fakat yıllardır, İngilizce hemen hemen hiçbir devlet kurumunda kullanılmamaktadır.1984 yılında resmî dil siyaseti açıklanmıştır. Bu siyasete göre Swahili dilinin, toplumsal ve siyasi olarak kullanılmasının yanı sıra ilk ve yüksek eğitim dili olarak işlenmesi; öte yandan İngilizcenin de orta eğitim, üniversiteler ve yüksek mercilerde kullanılması kararlaştırılmıştır. Fakat Tanzanyalı üniversite öğrencileri okul dışında tamamen Swahili dilini kullanmaktadırlar.

Din​

Tanzanya'daki nüfusun üçte biri Müslüman veya Hıristiyan'dır. Geri kalan nüfus ise yerel dinleri benimsemektedirler. Anakarada Budistler, Hindular ve Bahailer de varlıklarını sürdürmektedirler.

Sağlık​

2006 yılı verilerine göre, ülkedeki beş yaş altı ölüm oranı bin kişide 118, canlı doğumlardaki yaşam süresi ortalama elli yıldır. 15 ile 60 yaş arasında gerçekleşen ölüm oranı da erkeklerde binde 518, kadınlarda binde 493 kadardır.

Ülkede, yeni doğum sürecini atlatmış bebeklerde görülen en birincil ölüm nedeni sıtmadır. Yetişkinler içinde en ölümcül hastalık HIV/AIDS'tir. Öyle ki, 2006 yılı verilerine göre, ülkede HIV teşhisi konulan ve tedavi gören insanların tüm nüfusa oranı yüzde on dörttür. Ülkedeki insanların yüzde elli beşi temiz suya, yüzde otuz üçü sağlık hizmetlerine erişebilmektedir.

Doğal yaşam​

Tanzanya, vahşi yaşam alanlarının bolluğuyla bilinen bir ülkedir. Ülkede, içinde ak sakallı Afrika antilobunun (Connochaetes taurinus mearnsi) da bulunduğu Serengeti adlı ovanın büyük bir kısmı yer almaktadır. Yine ülkede her yıl belli dönemlerde devasa boynuzlu hayvan göçleri görülmektedir. Öyle ki kurak mevsimlerde 250.000'e kadar antilop, yaşamlarını sürdürebilmek için beraber ormanlık bölgelere göçmektedir.

Tanzanya'ya özgü 130 amfibyum ve 275'in üzerinde sürüngen türü bulunmaktadır. Bu türlerin büyük kısmı IUCN Kırmızı Listesi'nde yer almaktadır. Tanzanya hükümeti, türlerin korunumunu adreslemek için "Biyolojik Çeşitlilik Hareket Planı" adında bir çalışma başlattı. "Gri yüzlü sengi" adı verilen bir fil faresi türü, 2005 yılında keşfedildi. Bu canlının sadece Udzungwa Dağları'ndaki iki ormanlık alanda gözlemlenebildiği belirtildi. Ülkede bu ve bunun gibi birçok daha keşfedilmeyi bekleyen türlerin olduğu düşünülmektedir.

Kültür​

Tanzanya müziği, geleneksel Afrika müziği, yaylı temelli taarab ve ülkeye özgü hip hop türü olan bongo flava arasında değişen bir tınıya sahiptir. Ünlü taarab sanatçıları arasında Abbasi Mzee, Culture Musical Club ve Shakila yer alır. Uluslararası düzeyde bilinen geleneksel müzik sanatçıları arasında Bi Kidude, Hukwe Zawose ve Tatu Nane bulunur.

Tanzanya ayrıca kendine özgü bir Afrika rumba müziğine sahip olup bu türde Tabora Jazz, Western Jazz Band, Morogoro Jazz, Volcano Jazz, Simba Wanyika, Remmy Ongala, Ndala Kasheba, Nuta Jazz, Atomic Jazz, DDC Mlimani Park, Afro 70 & Patrick Balisidya, Sunburst, Tatu Nane ve Orchestra Makassygibi isimleri ün yapmıştır.

Ülkenin ayrıca birçok yazarı bulunmaktadır. Özellikle Godfrey Mwakikagile, Mohamed Said, Abdulrazak Gurnah, Julius Nyang'oro, Clement Ndulute, Frank Chiteji, Joseph Mbele, Juma Volter Mwapachu, Issa Shivji, Jenerali Twaha Ulimwengu, Penina Mlama, Mwalimu Julius Kambarage Nyerere, Adam Shafi, Dr. Malima M.P Bundala ve Shaaban Robert gibi isimler, Svahili dilinde önemli edebi eserler vermiştir.

Ülkenin ayrıca resim alanında dünyaya kazandırdığı önemli sayıda ortak mirası bulunmaktadır. Bu sanat dalında ise iki tarz dünya çapında üne kavuşmuş durumdadır. Bunlar: Tingatinga ve Makonde şeklindedir. Tingatinga, parlatıcı boyalarla kanvas yüzeye yapılan resimlerdir. Bu tarz resimlerde genellikle hayvanlar veya çiçekler, renkli ve süregelen tasarımda işlenir. Bu tarz resimlerin başlatıcısı, Güney Tanzanya'da doğan Mr. Edward Saidi Tingatinga'dır. Tingatinga, bir süre sonra Darüsselam'a taşındı ve 1972'deki ölümünün ardından tüm ülkeye ve dünyaya sanatı yayıldı. Makonde ise hem Tanzanya'daki, hem Mozambik'teki bir kabilenin adı olup, hem de çağdaş bir heykel sanatıdır. Özellikle sahip olduğu sert ve koyu abanozdan yapılan yüksek Ujamaas (Yaşam Ağaçları) sayesinde tanınmaktadır. Tanzanya, ayrıca dünyada en çok tanınan Afrikalı ressamlardan biri olan George Lilanga'nın da doğum yeridir.

Spor​

Filbert Bayi ve Suleiman Nyambui, 1980 Olimpiyat Oyunları'nda madalya kazanan atletlerdir. Tanzanya ayrıca İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları'nda ve Afrika Atletizm Şampiyonası'nda yarışmaktadır. Ülkede futbol, yaygın ve sevilen bir spordur. Ülkede yer alan iki büyük takım olan "Genç Afrikalılar Spor Kulübü" (Yanga) ve "Simba Spor Kulübü" (Simba) ülkede geniş bir hayran kitlesine sahiptir.

Basketbol da Tanzanya'da sevilen bir spor olup, çoğunlukla askerler ve okul öğrencileri arasında oynanmaktadır. Tanzanya ayrıca NBA'deki Memphis Grizzlies takımında oynayan Hasheeem Thabeet adlı bir basketbol oyuncusuna da sahiptir. Thabeet, NBA'de oynama hakkına sahip olan ilk Tanzanyalı olma unvanını taşımaktadır. Ülkede ragbi de gelişmekte olan bir spor türüdür.

Mutfak​

Tanzanya mutfağının geleneksel kahvaltısını tropikal meyveler oluşturur. Meyvelerin yanı sıra kahvaltıda kahve, çay, tost ekmeği, süt, bal, çapati (bazlamaya benzer), yumurta da tüketirler. Tanzanya mutfağında mısır çokça tüketilir. Mangalda pişirilmiş mısır satan insanlarla her yerde karşılaşabilirsiniz. Bunun dışında mısır unundan yapılan ugali adını verdikleri lapa meşhurdur. Ayrıca Tanzanya mutfağı Arap ve Hint mutfağından esintiler taşımaktadır. Yemeklerinin geneli baharatlıdır.

Zanzibar ve anakara arasında yemek kültüründe de ciddi farklar vardır. Fakat genel olarak Tanzanya’da kırmızı et, tavuk ve balık sıkça tüketilen besinlerdendir. Özellikle tavuğu kırmızı ete tercih ettikleri söylenebilir. Deniz mahsulleri ise Tanzanya mutfağında önemli bir yere sahiptir.Hindistan cevizine bulanmış balık,hindistan cevizi sütünde ahtapot, soslu kalamar, ıstakoz ve karides burada mutlaka yemeniz gereken lezzetlerdendir. Yemeklerin yanında genelde patates ve pirinç pilavı servis edilir. Sığır eti muzdan oluşan Mtori ile et ya da balıklı sebze yahnisi Mchicha yerel halkın en sevdiği yemekler arasındadır.

Tanzanya’da Bulunan Türkiye Dış Temsicilikleri​

Darüsselam Büyükelçiliği
Adres: Toure Drive 8, Plot Nr: 97, Oysterbay P.O. Box 21761 Darüsselam - Tanzanya
Telefon: +255 688 40 16 16
Faks: +255 22 266 85 86
E-posta: [email protected]


Görev Bölgesi: TANZANYA