Üst
Makedonya Cumhuriyeti

Makedonya Cumhuriyeti

Kuzey Makedonya Cumhuriyeti
makedonya.webp
makedonya.webp
BaşkentÜsküp
Resmî dillerMakedonca, Arnavutça, Türkçe, Romca, Ulahça, Sırpça
Yönetim ŞekliParlamenter Cumhuriyet
Yüzölçümü25.713 km²
Nüfus2.083.869
Nüfus Yoğunluğu81 kişi/km²
Para birimiMakedonya Denarı (MKD)
Zaman dilimiUTC+1, UTC+2
Telefon kodu+389
İnternet TLD.mk
Kuzey Makedonya, Balkanlar'da bir ülkedir. Kuzeyde Sırbistan ve Kosova, batıda Arnavutluk, güneyde Yunanistan, doğuda Bulgaristan ile komşudur. 1991 yılında Yugoslavya'dan bağımsızlığını "Makedonya Cumhuriyeti" adıyla ilan etti ve kısa ad olarak hâlen resmî olmayan kaynaklarda kullanılmakta olan "Makedonya" adını kullanmaya başladı. Birleşmiş Milletler tarafından 1993 yılında tanınan ülke, Yunanistan'ın itirazı sonucu Birleşmiş Milletlere "Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti" adıyla üye oldu. Makedon ve Yunan hükûmetleri, 12 Haziran 2018'de ülkenin adının "Kuzey Makedonya" olarak değiştirilmesi konusunda anlaşmaya vardı.

Ülkenin başkenti Üsküp 500,000 civarındaki nüfusuyla aynı zamanda ülkenin en büyük şehridir. Ülkede Üsküp hariç büyük şehirler Manastır, Kumanova, Pirlepe, Kalkandelen, Ohri, Köprülü, İştip, Gostivar ve Ustrumca'dır. Ülkede 50 kadar doğal ve yapay göl ve yüksekliği 2,000 metreden fazla 16 dağ bulunmaktadır.

Ülke Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Frankofon, Dünya Ticaret Örgütü, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'na üye olmakla birlikte Aralık 2005'ten beri Avrupa Birliği ile müzakerede, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne de adaydır.

Bayrak​

Kuzey Makedonya Arması
Kuzey Makedonya Arması
Kuzey Makedonya Cumhuriyeti bayrağı, Yugoslavya devleti içinde yer alırken, Panslavizm'in renkleri olan mavi, kırmızı ve beyaz renklerden oluşan bir bayrak kullanmayan tek ülke Kuzey Makedonya idi. Makedonya, bu yıllarda, kırmızı zemin üzerine, altın çerçeveli kızıl yıldızlı bir bayrak kullandı. Bağımsızlık sonrası, bayrağın kırmızı zemini korundu; altın yıldız yerine güneş kullanıldı. Bayrakta kullanılan mitolojik güneş figürü, Büyük İskender'in babası Makedonyalı Filip'in mezar taşından alınmıştı. Yunanistan, bu mitolojik güneş figürünün kendisine ait olduğunu ileri sürerek, Makedonya Cumhuriyeti'nin bu figürü değiştirmesini istedi. Makedonya bu isteğe karşı duramadı ve 1995 yılında güneş figürünü değiştirdi ve bayrak bugünkü halini aldı.

Tarih​

Kuzey Makedonya Cumhuriyeti topraklarında antik çağlarda Paeonia krallığı yer almaktaydı. Bu krallık Makedonya krallığının kuzeyindeydi; Paeonia halkıysa Traklara mensuptu. Kuzeybatıda Dardani, güneybatıda Enchelae, Pelagones ve Lyncestae adlı kabileler yerleşikti. Bunlardan ilk ikisi İliryalıydı, diğer ikisiyse kuzeybatı Yunanların Molosyalı kolundandı.

MÖ 6. yüzyılın sonlarında I. Darius komutasındaki Pers Ahameniş İmparatorluğu bölgeyi ele geçirdi. Yunanistan'a ikinci Pers saldırısının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Persler günümüzün Makedonya Cumhuriyeti toprakları da dahil olmak üzere Avrupa'daki topraklarını terk etti.

MÖ 356 yılında II. Filip Yukarı Makedonya ve güney Paeonia'yı Makedonya krallığına kattı. Oğlu Büyük İskender Paeonia'nın geri kalanını Scupi bölgesine ulaşacak şekilde ele geçirdi; ancak Scupi ve çevresi Dardani hakimiyetinde kaldı.

MÖ 146 yılında Roma İmparatorluğu Makedonya eyaletini kurdu. Diocletianus dönemine gelindiğinde, bu eyalet güneyde antik Makedonya krallığını kapsayan "Macedonia Prima" ("İlk Makedonya") ve kuzeyde Paeonia'nın tamamıyla Dardania'nın bir kısmını, yani günümüzde Makedonya Cumhuriyeti topraklarının çoğunu kapsayan "Macedonia Salutaris" bölgelerine bölünmüştü. Stobi şehri bölgenin başkentiydi. Domitian döneminde (MS 81-96) Scupi bölgesi Roma egemenliğine geçti ve Moesia Superior eyaletine bağlandı. İmparatorluğun doğu bölgesinde Yunanca egemen dil olarak statüsünü korusa da Makedonya'da Latince yayılım gösterdi.

MS 6. yüzyılda Slavlar Kuzey Makedonya'ya yerleşti. 580'lerdeki Bizans kayıtları Ön Bulgarların yardımıyla Kuzey Makedonya'daki Bizans yerleşimlerine akın eden Slavlarda bahseder. 680'lerde Kuber liderliğinde Ön Bulgarlar, Slavlar ve Bizanslılardan oluşan bir grup Manastır civarına yerleşti. Bulgar hanı I. Presyan döneminde Kuzey Makedonya'daki Slavlar Bulgar yönetimine girdi. I. Boris döneminde bölgedeki Slavlar Hıristiyanlığı kabul etti.

1014 yılında Bulgaristan çarı Samuil'in ordusunu yenen II. Basileios komutasındaki Bizanslılar dört yıl içinde Kuzey Makedonya da dahil olmak üzere Balkanlarda kontrolü sağladı. 12. yüzyıl sonlarına gelindiğindeyse bu kontrol zayıflamıştı. 13. yüzyılın başlarında İkinci Bulgar İmparatorluğu bölgeyi ele geçirdi. Bizans İmparatorluğu iç çekişmeler nedeniyle yıkılan bu imparatorluktan bölgeyi 14. yüzyıl başlarında geri aldı. 14. yüzyılda kendilerini Bizans zulmü altında ezilen Slavların kurtarıcısı olarak gören Sırp İmparatorluğu bölgeyi ele geçirdi. Üsküp Stefan Dušan'ın krallığının başkenti oldu.

1389 yılındaki I. Kosova Muharebesi'nde Sırp ordusunu yenen Osmanlı İmparatorluğu, muharebe sonrasında Makedonya'yı ele geçirdi. Osmanlı idaresinde Makedonya adı kullanımdan kayboldu.

600 yıla yakın süre Osmanlı egemenliğinde kalan bölge, 20. yüzyılda Yugoslavya Sosyalist Federatif Cumhuriyeti'nin en güney kısımlarını oluşturmuştur.

1991 yılında özerk cumhuriyet Kuzey Makedonya, Yugoslavya Sosyalist Federatif Cumhuriyeti’nin iç savaşlara girdiği dönemde bağımsızlığını ilan etmiştir.

Ekonomi​

Makedonya Cumhuriyeti, Yugoslavya’nın dağılışından sonra büyük bir ekonomik çöküntüyle karşı karşıya gelmiştir. Ülke eski Yugoslav devletleri arasında ekonomik anlamda en az gelişmiş ülke olarak bilinmektedir. 1991 yılında bağımsızlığını kazansa da altyapı eksikliği ve Yunanistan ambargosu nedeniyle dengeli bir ekonomik düzen oturtamamıştır. 2000’li yıllara gelindiğinde ülkede işsizlik, yoksulluk oranları ve dış göç hâlâ üst seviyelerdedir.

Makedonya Cumhuriyeti, Osmanlı İmpartorluğu’ndan bugüne tarım ülkesi olma özelliğini korumaktadır. Ülkenin en önemli ihracat ürünleri; yiyecek, içecek, tütün, tekstil ürünleri, kimyasallar, demir, çelik, çimento, enerji ve ecza ürünleridir. En önemli ihracat partnerleri ise Almanya, Bulgaristan, İtalya, Sırbistan, Kosova ve Yunanistan’dır. Makedonya elektronik cihaz, otomobil, kimyasal, akaryakıt ve gıda ithal etmektedir. En önemli ithalat partnerleri ise Birleşik Krallık, Almanya, Yunanistan, Sırbistan, İtalya, Çin, Bulgaristan ve Türkiye’dir.

Coğrafya​

Kozyak baraj gölü
Kozyak baraj gölü
Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nin tek büyük ırmağı tam ortasından geçen Vardar Nehri'dir. Ülkede yüksekliği 2,000 metreyi geçen 16 dağ bulunmaktadır. En büyük göller Arnavutluk, Yunanistan ve Makedonya Cumhuriyeti'nin kesiştiği noktada bulunan Ohri, Prespa ve Doyran Gölü'dür. Deniz kıyısı olmayan Makedonya Cumhuriyeti karasal iklimi vardır.

İklim​

Makedonya’da, ülkenin farklı bölgelerinde değişik iklim çeşitleri görülmektedir. Ege Denizi ve Adriyatik Denizi'nin arasında bir konuma sahip olsa da sıradağlarla çevrili olması nedeniyle deniz etkisi ülke genelinde fazla hissedilmez. Vardar ve Ustrumca nehirlerinin de bulunduğu Gevgeli, Ustrumca, Valandova, Doyran ve Radoviş’te Akdeniz iklimi hâkimdir. Demir Kapı ve Gevgeli en yüksek sıcaklıkların yaşandığı bölgelerdir. Bu bölgelerde özellikle Temmuz-Ağustos aylarında termometreler 40 dereceyi görmektedir. Ülkenin dağlık bölgelerinde ise karasal iklim hâkimdir. Bu bölgelerde ise gece ile gündüz arası sıcaklık farkları çoktur. Yaz aylarında gündüz sıcaklık 30 derece civarında seyrederken geceleri 20 derecenin altına inebilmektedir. Makedonya'nın güneybatısında bulunan Baba Dağları ve kuzeybatısında bulunan Şar Dağları da oldukça soğuk bölgelerdir. Ayrıca Balkanlar'ın soğuk hava dalgalarının etkileri Makedonya'da da görülür. Bu soğuk hava dalgaları özellikle kış aylarında hava sıcaklığını daha fazla düşürür. Rusya üzerinden gelen soğuk hava dalgaları da hava sıcaklığını sıfırın altına düşürebilmektedir.

makedonya.webp
makedonya.webp


İdari yapılanma​

Kuzey Makedonya’nın idari yapılanmasında aşağıdaki sistemlerden oluşur:
  • İstatistiksel Bölgeler
  • Belediyeler
İstatistiksel bölgeler
Kuzey Makedonya’nın istatistiksel bölgeleri şunlardır:
  • Üsküp Bölgesi
  • Doğu Bölgesi
  • Kuzeydoğu Bölgesi
  • Pelagonya Bölgesi
  • Polog Bölgesi
  • Güneydoğu Bölgesi
  • Güneybatı Bölgesi
  • Vardar Bölgesi
Belediyeler
Kuzey Makedonya’da 84 belediye vardır. Ağustos 2004’te Kuzey Makedonya idaresi tarafından, söz konusu 84 belediye yeniden düzenlenmiştir. Bu belediye merkezlerinden on tanesi Büyük Üsküp’ü oluşturur.

Etnik gruplar​

Kuzey Makedonya Cumhuriyeti çok etnik yapıya sahip bir devlettir. 2002 sayımlarına göre en büyük nüfus 1.297.981 kişiyle Makedonlar’a aittir. Sonraki dağılım Arnavutlar 509.083; Türkler 77.959; Çingeneler 53.879; Sırplar 35.939; Boşnaklar 17.018; Ulahlar 9695 şeklinde oluşmuştur.

Dil​

Güney Slav dil ailesine mensup Makedonca ülkenin resmi dilidir. Özellikle Bulgarca’yla benzerliği dikkat çekmektedir. Ülkede, Makedonca dışında %20'lere varan oranlarda azınlık dilleri konuşulmaktadır. Arnavutça, Türkçe, Romanca, Sırpça ve Boşnakça bunlardan başlıcalarıdır.

Din​

Üsküp Mustafa Paşa Camii
Üsküp Mustafa Paşa Camii
Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nde en yaygın din %64,7 ile Makedon Ortodoks Kilisesi'ne bağlı Ortodoksluk, %34,3 ile en yaygın ikinci din İslam'dır. Makedonya Cumhuriyeti oran açısından Türkiye, Kosova, Arnavutluk ve Bosna-Hersek'ten sonra Avrupa'daki en büyük Müslüman nüfusu barındırır.

Ülkede Müslümanlar'ın büyük çoğunluğunu Arnavutlar oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra Türkler, Boşnaklar ve 40.000 - 80.000 kadar nüfusa sahip oldukları tahmin edilen bir Müslüman Makedon topluluğu da vardır. Müslüman Makedonlar, Hristiyanlardan ayırt edilmek için kendilerine Torbeş demektedirler. Ülkede 1200 kilise, 750 cami bulunur. Üsküp'te Ortodoks ve İslam dinine mensup insanlar için değişik okullar vardır.

Kültür​

Smilevo 1913
Smilevo 1913
Makedonya, etnik ve dinî çeşitliliğe sahip çok kültürlü bir Balkan ülkesidir. Ülkede farklı imparatorlukların hüküm sürdüğü yıllarda Müslümanlar ve Hıristiyanlar, Makedonlar, Arnavutlar ve Türkler birlikte yaşam kurmuşlardır. Ancak Osmanlı Devleti’nin çöküşü ve Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’yle birlikte etnik ve dinî çeşitlilik sorunlara neden olmuştur. 2011 ve 2012 yıllarında Arnavut-Müslüman azınlık gruplarla Makedon güvenlik güçleri arasında yaşanan gerginlik çatışmalara dönüşmüştür. Makedonya’ya seyahat edeceklerin, etnik yapı, siyaset ve ekonomi hakkında konuşurken hassasiyetl göstermelerinin faydası vardır. Ülkede etnik farklar belli başlı alanlarda kendini göstermektedir. Vardar Nehri, Üsküp'ü ikiye böler ve nehrin bir tarafında ağırlıklı olarak Arnavutlar, diğer tarafında ise Türkler ve Hıristiyanlar oturmaktadır. Ayrıca Makedonya küçük ve dağlık bir ülkedir. Bu küçük ülkede farklı yörelerde farklı geleneksel kıyafetler giyilmektedir. Bu geleneksel kıyafetler de artık günlük hayatta giyilmemektedir. Yöresel festivallerde ve önemli günlerdeyse bu kıyafetleri görmek mümkündür.

Mutfak​

Tavce gravce
Tavce gravce
Makedonya mutfağı, Balkan coğrafyasının tüm tatlarını içinde barındırmaktadır. Hem Akdeniz mutfağından hem de Orta Doğu lezzetlerinden etkiler görülebilmektedir. Sebzelerin, yeşilliğin ve meyvelerin bolca kullanıldığı bir yemek kültürü hâkimdir. Ayrıca yemeklerde, dağlardan toplanan taze otlar da kullanılır. Bunun yanında süt ve süt ürünleri, şaraplar ve rakiya gibi yerel içkiler de fazlaca tüketilmektedir. Türk mutfağıyla da büyük benzerlikler olan Makedon mutfağında musaka, burek, sarma, turli tava isimleri hiç yabancı gelmeyecektir. Kıymalı, ıspanaklı, peynirli böreklerin yanında cacık da Türk mutfağıyla benzer yemeklerdendir. Kebapcinja ise kebaplara verilen isimdir. Ajvar ise kırmızı biber, acı biber, sarımsak gibi ürünlerden yapılan bir sostur ve kahvaltılarda sık sık karşınıza çıkabilir. Skopska salata isimli salata domates, salatalık, soğan ve beyaz peynirden oluşan bir salatadır. Pastrmajlija da domuz veya koyun etinden yapılan pastırmalar kullanılarak yapılan bir pide türüdür. Tavce gravce ise Makedonya'nın en bilinen yemeklerinden birisidir. Kuru fasulye, soğan, biber, domates gibi ürünler kullanılarak yapılan bu yemek hemen hemen her restoranda mevcuttur. Ülkenin birkaç diğer önemli yemeği de şöyledir: Kompir mandza, kacamak, mekici, pindjur, popara.

Makedonya’da Bulunan Türkiye Dış Temsicilikleri​

Üsküp Büyükelçiliği
Adres: Ul. Slavej Planina -BB 1000 Skopje, Rebublic of Macedonia
Telefon: +389 (2) 310 4710
Faks: +389 (2) 311 7024
[email protected]
 
Geri
Üst