Kosova Cumhuriyeti

Kosova, resmi adıyla Kosova Cumhuriyeti, Balkanlar'da yer alan ve dünyada sınırlı tanınırlığa sahip denize kıyısı olmayan bir ülke. Kuzeyde ve doğuda Sırbistan, güneyde Kuzey Makedonya ve Arnavutluk, batıda ise Karadağ ile komşudur. 1999 yılında Birleşmiş Milletler kontrolü altına alınan Kosova, 2008 yılında Sırbistan'dan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. Günümüzde ülke 102 ülke tarafından tanınmaktadır. Kosova'nın bağımsızlığını tanımayan diğer devletler bölgeyi Sırbistan'a bağlı Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi'nin bir parçası olarak görmektedir.

Kosova'da bağımsızlık ilanının ardından, denetim, Birleşmiş Milletler'den Avrupa Birliği'ne geçti. Kosova'daki Avrupa Birliği temsilciliği, bundan sonra Uluslararası Sivil Temsilcilik adı altında hizmet vereceğini açıkladı. Böylece Birleşmiş Milletler'in de 1999 yılından bu yana Kosova'da üstlendiği yönetim sona ermiş oldu. Kosova'da Avrupa Birliği ülkelerinden 1900 polis ve yargı mensubu görev yapacak. Kosova bu şekilde bağımsızlığını tanıyan ülkeler tarafından Avrupa'nın 50. ülkesi olarak sınıflandırılmıştır.

Tarih​

Tarih boyunca Hun, Avar, Bulgar, Peçenek ve Uz gibi pek çok medeniyete uzun ya da kısa süreli ev sahipliği yapan Kosova, Roma İmparatorluğu döneminde Dardanların yaşadığı ‘Dardania’ bölgesini kapsamaktaydı. 1444 senesinde Osmanlı’ya karşı Arnavutluk ve Karadağ ile birlik oluşturan Kosova, uzun yıllar boyunca Osmanlı hâkimiyetinde kaldı. 1389’da Osmanlı Devleti topraklarına katılan ülke, 1912 I. Balkan Savaşı’nda Sırbistan’ın eline geçene dek Osmanlı toprağı idi. 2. Dünya Savaşı döneminde Yugoslavya’ya bağlı eyalet statüsüne geçen Kosova Sovyetler Birliği’nin çöküşünün ardından dağılmaya başlayan Yugoslavya’nın parçalanma sürecinde Sırp baskısı ve askeri müdahaleler sebebiyle bağımsızlığına kavuşamayan ülke 1999 senesinde NATO’nun müdahalesiyle Sırbistan idaresinden kurtarıldı. ABD, NATO ve AB’nin bağımsızlığını tanıma konusunda hemfikir olduğu Kosova’nın bağımsızlığına karşı çıkan devletler arasında Rusya, Yunanistan, Kıbrıs Rum Kesimi, Sırbistan, İspanya ve Azerbaycan vardı. Bağımsızlığı ancak 17 Şubat 2008’de ilan eden ülke henüz çok genç bir ülke olmasının yanında pek çok siyasi mücadele atlatmış olduğu için de çok zengin değildir.

Coğrafya​

Kosova 10.887 km2'lik alana, 2 milyon civarında bir nüfusa sahiptir. Kuzeybatısında Karadağ, kuzey ve doğusunda Sırbistan, güneyinde Kuzey Makedonya ve güneybatısında Arnavutluk bulunmaktadır. En büyük yerleşim merkezi başkent Priştine'dir. Koordinatları 42,6394 (42°38'21.840"K) kuzey enlemi ve 21,0961 (21°5'45.960"D) doğu boylamıdır.

Kosova'nın iklimi karasal iklimdir. Kışları soğuk ve kar yağışlıdır; yazları ise sıcak ve kurak geçer.

Kosova topraklarının büyük bir kısmı dağlık arazidir. Kuzey Makedonya sınırı boyunca Şar Dağları uzanmaktadır. Burada kış turizmi faaliyetleri yapılmaktadır. Brezoviça en önemli kış turizmi yerleşkelerinden birisidir. Kosova dağları çok yüksek ve dik yamaçlara sahiptir. 2656 m ile Ceraviça zirvesi ülkenin en yüksek doruğudur. Dreniça, Karaleva gibi kasabalar, bu bölgenin yüksek yamaçlarında kurulmuş yerleşim birimleridir.

Kosova Cumhuriyeti’nin güneybatısında Arnavutluk Alpleri uzanmaktadır. Kuzeyinde ise Kopaonik Dağları bulunmaktadır.

İklim​

Nemli karasal iklime sahip olan Kosova’da Akdeniz ikliminin yanı sıra okyanus iklimi etkileri de görülür. Kuzeydoğusunun daha çok karasal iklimden etkilendiği ülkede kışlar karlı ve soğuk geçer. Yazlar ise oldukça sıcaktır. Yıllık ortalama sıcaklık değerleri kışın 9.5 civarında iken yazın 19.2 civarındadır. En soğuk ayın Ocak olduğu ülkede bu dönemde sıcaklıklar 0’ın altına düşer. Prizren ve Istok ise diğer şehirlerden farklı olarak kışı daha ılık geçirmektedirler.

Ekonomi​

Sanayi sektörü genelde metal işleme, basit makine üretimi, deri işleme, ağaç işleme, ve mobilya üretiminde faaliyet gösteren küçük ölçekli imalatçılardan oluşuyor. Kosova’nın GSYİH’sı 4.3 milyar dolar civarındadır. Yıllık ekonomik büyüme kapasitesi ise yüzde 4 düzeyindedir ve 2012 yılında bu oranı tutturmuştur. Enflasyon ortalama yüzde 3.5’tir. İşsizlik yüzde 45 gibi, çok yüksektir. Asgari ücret Kosova’da 170 dolardır, ortalama maaşlar ise 250-300 dolar seviyesindedir. Kosova’nın ekonomi gündeminde şu başlıklar durmaktadır: Altyapı yetersizliği. Enerji kaynaklarının sürdürülebilir olmaması. Ülkenin posta ve Telekom operatörlerinin henüz daha özelleştirilme sürecinde bulunması. Kosova Avrupa’nın en fakir ülkelerinden biri olmasına rağmen, geçmiş 10 yılda istikrarlı büyüme kaydedilmiştir. GSYİH’nın yüzde 15’ini oluşturan işçi dövizleri tüketimi yükseltmiştir. Ayrıca, yabancı hibe ve yardımlar GSYİH’nın üçte birini oluşturmaktadır. Petrol, sigara ve çimento önemli mallar olup, karaborsa yaygındır. Hükümet genişlemeci iktisat politikaları izlemektedir. 2012 yılında enerji sektörü reformları ve vergi reformları gerçekleştirilmiştir.

Kosova ekonomisi yurtiçi talep, işçi dövizleri ve yabancı yatırım (özellikle inşaat) tarafından desteklenmektedir.

Dil​

Kosova Cumhuriyeti’nin resmi dilleri Arnavutça ve Sırpçadır. Ayrıca ülke sınırları içerisinde Türkçe, Boşnakça ve Romanca da konuşulmaktadır. Ayrıca bu diller de resmi olarak da kabul edilmektedir. Türkçe bugün Prizren, Mamuşa, Priştine, Mitroviça, Vıçıtırın, Gilan belediyelerince resmi olarak da kabul edilmektedir. Bunun yanı sıra ülkenin Gora bölgesinde Boşnakça ile Makedonca arasında bir dil konuşulmaktadır.

Din​

Kosova nüfusunun büyük çoğunluğunu Müslümanlar oluşturmaktadır. Ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 95’lik dilimi Müslümanlardan oluşur. Resmi bir dini olmayan ülkede Sufizm ve Bektaşilik oldukça yaygındır. Bunun yanı sıra nüfusun geri kalanının yaklaşık yüzde 4’lük kısmını da Hristiyanlar oluşturur. Bunun büyük kısmı da Sırbistan Ortodoks Kilisesi’ne bağlı nüfustur. Ayrıca Roman Katolik Kilisesi’ne bağlı Hristiyan nüfus da ülkede mevcuttur.

Etnik yapı​

Kosova Cumhuriyeti’nde yaşayan etnik gruplar, en geniş tanım ve tabirleri ile, Arnavutlar,, Sırplar, Boşnaklar, Romlar, Türkler, Goralılar, Torbeşler, Aşkalilerdir. Bu isimlendirmelerden bazıları büyük, bazıları da küçük bir topluluğu belirtir. Söz konusu etnik grupların nüfus oranları tam olarak bilinmemektedir. Ülkede 1999 yılı öncesinde ve özellikle 1999 ile beraber sürekli bir değişkenlik gösteren demografik durumlar, bu durumu doğurmuştur. Ülkeden ayrılanlar, ülkeye gelenler, kimlik gelgitleri gibi etkenlere, uzun süreden beri Kosova’da etnik yapı bilgisine yönelik nüfus sayımı yapılmamasını da eklemek gerekir. Şimdilik Kosova Cumhuriyeti’nde %85-90 civarı Arnavut, %3-4 Sırp, %3-4 diğer halklar şeklinde bir oran öne sürülmektedir.

Kosova Türklerinin bugünkü nüfusu dilsel açıdan incelendiğinde 20.000 kişi civarında olduğu düşünülmektedir. Yugoslavya döneminde yapılan nüfus sayımlarına göre Kosova Türklerinin sayısı 12.500 olarak kaydedilmiştir. 1999 yılındaki Kosova Operasyonundan sonra Birleşmiş Milletler denetiminde, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından yapılan nüfus kayıtlarında Kosova vatandaşlarının millî mensubiyetinden ziyade konuştukları diller sorulmuştur. Bu verilere göre, Kosova’da yaklaşık 20.000 kişinin Türkçe konuştuğu kaydedilmiştir. 1989 yılına kadar resmî dil olarak kabul edilen Türkçe, 1999 yılından sonra BM önderliğindeki uluslararası güç tarafından resmiyetten kaldırılmıştır.

Şehirler​

• Priştine: 198.214
• Prizren: 178.112
• Ferizovik: 108.690
• İpek: 95.723
• Yakova: 94.158
• Gilan: 90.015
• Poduyeva: 87.933
• Mitroviça: 71.601 (Güney)
• Vıçıtırın: 69.881

Siyaset​

Kosova Cumhuriyeti, parlamenter temsilî demokrasi ile yönetilir. Yürütme erki, Kosova başbakanının liderliğindeki Kosova hükümeti tarafından sağlanır.

Kosova’da Arnavut ve Sırpların siyasî arenada birden çok partileri vardır. Türkler iki (2010 itibarıyla) ve Goralılar tek parti ile siyasi düzlemde temsil edilmektedirler.

Kosova Türklerinin tek siyasî temsilcisi 2010 yılında dek Kosova Demokratik Türk Partisi olmuştur. KDTP, 1990 yılından itibaren çok partili sisteme geçişle Kosova Türklerini siyasi arenada temsil etmektedir. Savaştan sonra 3 dönem genel seçimlerde milletvekili elde eden KDTP, 2008’de de mecliste milletvekili, bakan ve de bakan yardımcılığı ile temsil edilmiştir. 2010 yılında KDTP’nin yanında Kosova Türk Birliği Partisi de siyasi arenaya katılmış ve 2010 genel seçimlerinde de yer almıştır.

Dış ilişkiler​

Kosova'yı ilk tanıyan ülke Kosta Rika, ikinci ülke Amerika Birleşik Devletleri olmuştur. Türkiye, Arnavutluk, Birleşik Krallık ve Afganistan da Kosova'yı tanıyan ilk ülkelerdendir.

Bu bağımsızlığı tanımayacağını ilan eden Yunanistan, Kıbrıs Cumhuriyeti, Sırbistan ve Rusya´ya göre burası hâlen Sırbistan’a bağlı özerk bir bölgedir.

Bağımsızlık ilanı sonrasında Kosova'yı tanıyan ülkeler arasına Japonya, Macaristan ve Hırvatistan da katılmıştır. En son Antigua ve Barbuda 20 Mayıs 2015 tarihinde Kosova'nın 17 Şubat 2008’de tek taraflı olarak ilan ettiği bağımsızlığını resmen tanıyan 111. ülke olmuştur. Bu tanıma süreci sürekli gelişerek devam edecek bir seyir izlemektedir.

10 Eylül 2012 gününe dek gözetimli bağımsızlık altında bulunan Kosova bu tarihten itibaren ise tam bağımsız olarak yoluna devam etmektedir.

Mutfak​

Sırbistan, Arnavutluk, Türkiye ve Yunan mutfağı esintilerinin görüldüğü Kosova’da karşınıza çıkacak en iyi restoranlar genelde büyük şehirlerin yakınlarındaki köylerdir. Özellikle et yemekleri ve deniz ürünlerinin ağırlıkta olduğu Kosova mutfağında alabalık, levrek ve somon oldukça yaygın ve popülerdir. Pek çok Avrupa ülkesine göre daha ucuz olduğu söylenebilecek Kosova’da pek çok börek çeşidiyle karşılaşacaksınız. Aynı zamanda ayran ve yaprak sarması gibi Türk mutfağına özgü tatlara da rastlayacağınız ülkede flia adını verdikleri hamur işi hemen her restoranda mevcuttur.

Kosova’da Bulunan Türkiye Dış Temsicilikleri​

Priştine Büyükelçiliği
Adres: Rruga İsmail Qemali No: 59 Arberia – Priştine - Kosova
Telefon: 00 381 38 226044
Faks: 00 381 38 226031
embassy.prishtina@mfa.gov.tr
Görev Bölgesi: Prizren Başkonsolosluğu görev alanı hariç tüm Kosova

Prizren Başkonsolosluğu
Adres: Hotel Classic Prizren Shuaip Spahiu PN 20.000 Prizren- Kosova
Telefon: +381 29 223 333
Görev Bölgesi: Prizren, Dragash, Rohovec, Suhareka ve Mamuşa