Şehir Afyonkarahisar

Afyonkarahisar
afyondb094e42446b2937.jpg afyondb094e42446b2937.jpg
Plaka No03
BölgeEge Bölgesi
Yüzölçümü14.016 km²
Nüfus714.523
Nüfus Yoğunluğu51 kişi/km²
Telefon kodu+272
Rakım1.012 m
İlçe18
Belediye59
Mahalle442
Köy422
Afyonkarahisar, Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde İç Batı Anadolu Bölümü'nde yer alan bir ildir. 1 Şubat 2019 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 18 İlçe, 59 belediye, bu belediyelerde 442 mahalle ve ayrıca 422 köy vardır. Afyonkarahisar, Kurtuluş savaşında çok önemli savaşlara sahiplik yapmıştır (Kocatepe, Dumlupınar), Yunanlar burada hüsrana uğratılıp İzmir'e kadar püskürtülüp denize dökülmüştür. Günümüzde utku anıtı ve anıt parkta bunu simgelemektedir.

Coğrafya​

Türkiye'nin 81 ilinden biri olan Afyonkarahisar ili, Anadolu yarımadasının batıya yakın ortasında ve Ege Bölgesi'nin iç kesiminde yer alır. İç Anadolu yaylasının Ege kıyılarına açılan bir eşiği, bir geçidi durumundadır. Çevresinde Eskişehir, Konya, Isparta, Denizli, Uşak ve Kütahya illeri bulunur. Kuzey doğudan güney batıya uzandıkça alçalan ovaları ile hem Orta Anadolu'dan ve hem de Ege Bölgesi'nden sayılır. En kuzeyde Eskişehir sınırından, en güneyde Denizli sınırına kadar kuzey doğudan güney batıya uzunluğu 210 kilometredir. Eni ise Kütahya sınırından Isparta sınırına kadar kuzey batıdan güney doğuya 112 kilometredir. Denizli'ye doğru incelerek eni 20 kilometreye kadar düşer, bir parça halindedir.

İlin diğer komşu illerle sınırlarının toplam uzunluğu 616 kilometredir.

İlçelere Olan Mesafeler​

  • Başmakçı > 132 km
  • Bayat > 45 km
  • Bolvadin > 48 km
  • Çay > 47 km
  • Çobanlar > 25 km
  • Dazkırı > 144 km
  • Dinar > 111 km
  • Emirdağ > 69 km
  • Evciler > 137 km
  • Hocalar > 101 km
  • İhsaniye > 35 km
  • İscehisar > 22 km
  • Kızılören > 90 km
  • Sandıklı > 64 km
  • Sinanpaşa > 34 km
  • Sultandağı > 67 km
  • Şuhut > 27 km

Dağlar​

Afyonkarahisar konum Afyonkarahisar konum

  • Sultan Dağları, 2610 m.
  • Akdağ, 2343 m.
  • Emir Dağları, 2281 m.
  • Kumalar Dağı’ 2247 m.
  • Ahır Dağı, 1940 m.
  • Kızılçal Dağı, 1601 m.
  • Paşa Dağı, 1595 m.
  • Kasım Dağı, 1587 m.
  • Kirseli Dağı, 1575 m.
  • İlbulak Dağı, 1570 m.
  • Asar Dağı 1400 m.
  • Eyerli Dağı 1350 m.

Akarsular​

  • Akarçay
  • Aksu Deresi (Araplı deresi)
  • Seyitler Çayı
  • Çayözü Deresi
  • Kali Çayı
  • Çay Deresi

Göller​

  • Akşehir Gölü,
  • Eber Gölü,
  • Karamık Gölü (Bataklığı),
  • Acı Göl,
  • Işıklı Gölü,
  • Emre Gölü

Kaplıcalar​

  • Bolvadin Heybeli Kaplıcası (Heybeli veya Kızılkilise Kaplıcası),
  • Gazlıgöl Kaplıcası,
  • Sandıklı Hüdai Termal Turizm Merkezi (Sandıklı Hüdai Kaplıcaları),
  • Ömer Gecek Kaplıcası bulunur.

Barajlar ve Göletler​

İlde; Selevir, Seyyidler, Örenler, Akdeğirmen barajları ile Dinar-Yeşilçat, Bayat, Merkez-Erkmen, Şuhut-Kayabelen, Sincanlı-Tınaztepe, Sincanlı-Serban, Dinar-Pınarlı, Sincanlı-Taşoluk, Sincanlı-Kırka, Sandıklı-Karacaören, İhsaniye-Üçlerkayası, Şuhut-Ağzıkara, İhsaniye-Ayazini, İscehisar-Seydiler, Bolvadin-Özburun, Şuhut-Ortapınar, Sinanpaşa-Kuruçay, Sinanpaşa-Nuh, Şuhut-Akyuva, Sandıklı-Kestel, Sincanlı-Gezler, Kurucuova, Bozhüyük, Kızılören, Bayramaliler, Döğer Emre, Yedikapı, Derbent, Çepni, Bostanlı Çiftlik, Kızıldağ, Çıkrık, Karaağaç, Şehit Uzman Çavuş Nurullah Oymak, Kırca, Yıprak, Haydarlı Şehit Yavuz Öztürk, Dutağaç, Kargın, Koçgazi, Örenkaya, Çayhisar 27 Ağustos, Nuh-Taşoluk Ortak, Yaka ve Göynük göletleri bulunmaktadır.

Ovalar​

Afyon Ovası, Çamur ova, Gül Ovası, Sandıklı Ovası, Şuhut Ovası gibi birikinti ovaları bulunur.

afyon-karahisarc79d9589c508cdda.jpg afyon-karahisarc79d9589c508cdda.jpg


İklim​

Afyon'da iklim oldukça sert ve orta derecede yağışlıdır (466 mm). En çok yağış kışın ve ilkbaharda olur. Ortalama sıcaklık en soğuk ayda 3 derece, en sıcak ayda 22 derecedir Ama sıcaklığın yazın 38 dereceye çıktığı, kışın sıfırın altında 27 dereceye düştüğü de görülmüştür.

Afyonkarahisar Ege Bölgesinde olmasına rağmen coğrafi olarak İç Anadolu Bölgesine geçiş koridorunda bulunduğundan İklimsel olarak Ege iklimiyle bağdaşmaz. Yükselti ve denizden uzaklık sebebiyle Afyonkarahisar'ın iklim şartlarında tam karasal olmayan ancak İç Anadolu iklimine benzerlik gösteren bir yapı vardır. İç Anadolu'nun tüm yörelerinde olduğu gibi Afyonkarahisar ilinde de kara iklimi hüküm sürer. Ancak bu kara ikliminin yanı sıra Akdeniz’den ve Ege Denizi'nden gelen ve iklimi az da olsa yumuşatan hava akımlarının etkisi altındadır. Afyonkarahisar iklimi yazları sıcak ve kurak, baharları ılık ve yağışlı, kışları soğuk ve kar yağışlı olarak tanımlanır. İlkbahar ve sonbaharda yağışlar yağmur şeklindedir. Yağışlar en fazla ilkbahar mevsiminde düşer ve Nisan ve Mayıs ayları yağışın en fazla düştüğü aylardır. Yağışlar en az yaz mevsiminde düşerken, Temmuz ve Ağustos ayları yağışların en az düştüğü aylardır. Yağış miktarının az olmasında, denizden uzaklık ve nem azlığı en önemli faktörlerdir.

Sıcaklık​

Afyonkarahisar ili içerisinde bulunan hava bilgisi istasyonlarının uzun yıllık verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 11.1 °C dir. En soğuk ay olan Ocak ayında ortalama sıcaklık 0.2 °C dir. En sıcak ay olan Temmuz ayında ise ortalama sıcaklık değeri 22.1 °C dir.

Yağış​

Afyonkarahisar ili İç Anadolu Karasal İklim bölgesinde yer alması nedeniyle bu yağış düzeninin etkileri altında bulunmaktadır ve ilde yıllık yağış ortalaması 407 mm dir. Yazları sıcak ve kurak kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçer.

Nüfus​

- -
Afyonkarahisar ili nüfusu: 725.568'dir. Bu nüfusun %76,2'si şehirlerde yaşamaktadır (2018 sonu). İlin yüzölçümü 14.016 km2'dir. İlde km2'ye 52 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 238'dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 1,38 olmuştur.

01 Şubat 2019 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 18 İlçe, 59 belediye, bu belediyelerde 442 mahalle ve ayrıca 422 köy vardır.

Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Sinanpaşa (% 4,30), Hocalar (-% 1,96)

Afyonkarahisar Ekonomisi​

Afyonkarahisar'ın temel sanayi ürünleri mermer ve gıda üzerinedir. Afyonkarahisar sanayisi Mermer ve Traverten taşında dünyanın önde gelen üreticilerindendir.

Et, tavuk ve yumurtacılıkta son derece gelişmiştir. Türkiye et ve yumurta borsasına yön vermektedir.

Termal: Türkiye'nin termal başkentidir; en fazla termal yatak kapasitesine sahip ildir. Türkiye'de kişi başına düşen beş yıldızlı otel sayısında en fazla tesise sahip ildir.Yurt dışından ve çevre illerden turlarla bu termallerden böbrek taşı,cilt hastalıkları,romatizma,safra kesesi, solunum yolları gibi hastalıklardan yararlanmak için gelen kişi sayısı çok fazladır.İzmir yolu üzerinde 20`nin üzerinde 5 yıldızlı oteller ile termal turizm gelişmiştir.En önemli merkezleri: Gazlıgöl, Ömer, Gecek, Hüdai, Heybeli, Anemon, İkbal, Korel, Oruçoğlu,Güral

Mermer: İscehisar ilçesinden dünyanın en kaliteli beyaz mermeri çıkmaktadır. Antik çağlarda birçok yerde kullanılmıştır; örneğin Efes antik tiyatro. Günümüzde birçok yerli ve yabancı ünlünün evini süslemektedir. Amerikadaki Beyaz Saraya'da döşenmiştir. Türkiye`nin bütün illerine ve bazı ülkelere ihraç edilir.

Haşhaş Haşhaş
Haşhaş:İsminden belli olduğu gibi haşhaşın ana vatanıdır. Türkiye'nin tek alkaloid (morfin) fabrikası Bolvadin ilçesindedir.

Kaymak: En iyi Kaymak, Manda sütünden elde edilir ve fiyat olarak pahalıdır.Ancak günümüzde pek bulunmamaktadır ve inek sütünden imal edilmektedir.

Sucuk: Afyon sucuğu Kayseri sucuğundan lezzet bakımından daha farklıdır. Türkiye çapında 5-6 ulusal markası vardır.

Sucuk döneri: Afyonkarahisar mutfağına özgü lezzetli sucuktan yapılan döner türüdür.

Lokum: Afyonkarahisar'ın lokumu her damak zevkine hitap eden tiplerde üretilir. Özellikle kaymaklı lokumu son derece popülerdir ve sultan lokumu'da denilmektedir.

Afyonkarahisar ev ekmeği: Patates ezmesi ilave edilen meşhur ev ekmeği, 1 haftalık dayanma süresi ile çok sevilen ve besleme değeri normal ekmeklerden daha yüksek olan bir ekmek türüdür.

Yumurta: Türkiye'nin yumurta borsasıdır, ayda 40.000.000 üretimi vardır.

Et: Türkiye'nin et borsası. İstanbul etinin 60 % temin ediyordur.

Ekmek kadayıfı: Afyonkarahisar orijinli bir tatlı türü olup, tüm Türkiyede sevilerek yenen bir tatlı türüdür. Özellikle Süt kaymağı ile beraber yenilmesi tercih edilmektedir. Ekmek kadayıfı çeşitleri ise vişneli, cevizli, olmak üzere birçok çeşit içermektedir.

Yün: Dünyanın yün borsası Bolvadin ilçesindedir.

Sandıklı ve Şuhut Patatesi: Sandıklı ve Şuhut bölgesinde sınırlı miktarda yetişen bir tür tatlı patetesi (agrie) ile, Türkiye'nin her yerinde aranan ve tercih edilen değerli bir patates türüdür.

Napolyon kirazı: Sultandağı ilçesi ve Erkmen beldesinde yetiştirilmektedir. İhracata gitmektedir. Türkiye'nin besin değeri en yüksek kirazıdır, tescillidir.Her yıl kiraz festivalleri yapılır.

Kızılay Maden Suyu: İhsaniye ilçesi Gazlıgöl beldesinde çıkmaktadır.1924'ten beri üretime devam etmektedir.Dünyanın en iyi maden suyudur; defalarca uluslararası ödüller kazanmıştır (1934 Paris fuarı), tesis dünyanın en modern dolum tesisidir, dakikada 100.000 şişe dolum yapılmaktadır. Sade ve meyveli olarak dünyanın dört bir yanına ihraç edilmektedir. Osmanlı döneminde padişahlar Afyonkarahisar'dan İstanbul'a getirtirlermiş.1926 yılında Atatürk gelirini Kızılay'a devrettirmiştir.

Arpa: Türkiye'nin en kaliteli arpası burada üretilmektedir. Bu yüzdendir ki Efes Pilsen yıllar önce buraya bira fabrikasını kurmuştur.

Buğday: Türkiye'deki en önemli buğday üretim merkezlerinden olup, Konya ve Ankara'dan sonra başı çekmektedir.

Bayat Kök boya kilimi: Dünyaca ünlüdür ve Bayat ilçesinde dokunmaktadır.

Ulaşım: Türkiye'nin İstanbul'dan sonraki en işlek kavşağıdır. Yaz günlerinde günde 100-150.000 araç geçmektedir. Bayram gidiş ve dönüşlerinde otoyollarda kilometrelerce trafik sıkışıklığı meydana gelmektedir. Türkiye'nin 4 istikametine demiryolu olan tek ilidir. Türkiye demiryollarının 7 bölgesinden biridir.

Karahisar Kalesi: Afyonkarahisar'a adını vermiştir.

Turizm​

Termal Otel Termal Otel
Afyonkarahisar, Türkiye'de kaplıca ve ılıca yönünden sayılı iller arasındadır. Bu sebeple son yıllarda fertler ve şirketler ve kooperatifler termal turizme yönelik yatırımlara yönelmişlerdir. Yapılan ve yapılacak olan bu yatırımların sonunda Afyonkarahisar turizmde hak ettiği yerini alacaktır. Kaplıcaları, zengin Tabiat yapısı, tarihî eserleri, alternatif turizm çeşitliliği, kültür ve inanç turizmi festival ve şenlikler gibi çeşitli turizm değerlerine sahip olan Afyonkarahisar, Anadolu'nun batı yakasında bir kavşak noktası olup, doğuyu batıya, kuzeyi güneye bağlayan tabiî bir kapı konumundadır. Bu yüzden turizm potansiyeli yönüyle Türkiye'nin sayılı illeri arasındadır.

Afyonkarahisar ilinin turizm potansiyeli​

  • Turizm Merkezleri
  • Termal ve Kaplıca Turizmi (Sağlık Turizmi)
  • Kültür Turizmi
  • Tabiat Turizmi ve Tabiî Güzellikler
  • Festival ve Şenlikler
  • Alışveriş Merkezleri
  • Turizm İşletmesi Belgeli Tesisler ve Seyahat Acentaları

Termal Turizm Merkezleri​

  • Afyonkarahisar'da, Turizm Bakanlığı tarafından Turizm Merkezi ilân edilmiş 4 adet Turizm Merkezi vardır.
  • Gazlıgöl Termal Turizm Merkezi
  • Sandıklı-Hüdai Termal Turizm Merkezi
  • Ömer-Gecek Termal Turizm Merkezi
  • Bolvadin-Heybeli Termal Turizm Merkezi

Tarım​

Afyonkarahisar ilinin yüzölçümü 1.423.000 hektardır. Bu alanın 687.750,5 hektarını kültüre elverişli arazi, 735.249,5 hektarını kültüre elverişsiz arazi oluşturmaktadır. 215.558 hektarı çayır ve mera, 206.860,5 hektarı ormanlık ve fundalık, 312.831 hektarı da tarım dışı arazilerdir. İşlenen arazilerin % 68'inde kuru tarım, %32'sinde sulu tarım yapılmaktadır. Toplam alanın % 48' ni kültüre elverişli arazi, %52' sini kültüre elverişli olmayan arazi teşkil etmektedir. Sulu tarım arazisi 174.487 hektar alan, kuru tarım arazisi 513.263,5 hektar alandır.

Afyonkarahisar ilinde geçim kaynağı genel olarak tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarım, öncelikle dağlar arasında yer tutan ovalarda bahçe tarımı tipindedir. Mevsimlik sebze üretimi ile birlikte meyve üretimi de büyük oranda yapılmaktadır. Sulu tarımın yapıldığı yerlerde sebze üretimi hâkimdir. Diğer yandan iklim şartlarına ve toprak özelliklerine göre tahıl üretimi de çok miktarda yapılmaktadır. Bunun yanında haşhaş, şekerpancarı, patates, ayçiçeği gibi endüstri bitkileri de yetiştirilir.

Geleneksel hayvancılığın azaldığı ve buna karşılık modern hayvancılığın artmaya başladığı Afyonkarahisar'da et ve et ürünleri üretimi gelişme göstermiştir. Besi hayvancılığı kapalı mekânlarda ve hemen her ilçede olmak üzere, merkez ve çevresinde yoğun bir biçimde yapılmaktadır. Tavukçuluk ve buna dayalı yumurta üretimi fazla miktarda yapılmaktadır. Yumurta borsası Afyonkarahisar'da belirlenmektedir. Hayvancılık alanında Afyonkarahisar, komşu illere göre daha yüksek bir potansiyele sahiptir. Süt sığırcılığı, küçük ve büyük baş hayvancılık, arıcılık ve tavukçuluk yapılmaktadır.

Ulaşım​

Afyonkarahisar Otobüs Terminali Afyonkarahisar Otobüs Terminali
Dört yönden gelen demiryollarının birleştiği kavşakta, bir merkez durumunda olan Afyonkarahisar, ulaşım açısından büyük önem taşır. Bu demiryollarından biri Konya üzerinden Adana'ya, dolayısıyla Akdeniz'e ulaşır. Bir diğeri Kütahya üzerinden İç Anadolu ve Marmara'ya gider. Batıya yönelik iki hattan ilki Uşak, Manisa'dan İzmir'in Basmahane garına varırken, ikincisi Aydın'a uğrayıp, İzmir Alsancak istasyonuna girer. Bursa'dan 289, Zonguldak'tan 525 ve Rize'den 1116 Km. uzaklıkta bulunan Afyonkarahisar, karayolu bakımından da önemli bir konuma sahiptir. İç Anadolu, Akdeniz, Marmara ve Ege gibi, yurdun çeşitli yönlerinden gelen karayollarının birleştiği bir nokta görünümündedir. İller arasındaki karayolları, asvalt kaplı yollardandır. Öte yandan düzgün bir havaalanına sahip olup, havadan ulaşıma da açıktır.

İl merkezi ile ilçeler ve bucaklar arasındaki ulaşım genellikle karayolundan yapılır. Bu yolların tümü iyi vasıflı yollardır. Ham toprak yol dahi olsa bütün köyleriyle de karayolu bağlantısı vardır.

1802 yılında bir İngiliz mühendisi tarafından yapılan, buhar gücüyle raylar üzerinde hareket eden araba demiryolu fikrinin doğuşunu hazırlamış, ancak 1825 yılında demiryolu ulaşım olarak hayata geçmiştir. Anadolu topraklarında demiryolu inşaatı 1856 yılında bir İngiliz şirketine verilen imtiyazla İzmir-Aydın arasında 132 km'lik yolun yapımı ile başlamış, 1866 yılında biten bu demiryolundan sonra 1888 yılında Haydarpaşa'dan başlayan demiryolu hattı, önce Ankara, sonra Eskişehir-Afyonkarahisar-Konya-Ulukışla-Pozantı-Yenice-Fevzipaşa hatlarıyla 20 yılda tamamlanmıştır. İlk demiryolu hattı İzmir-Uşak- Afyonkarahisar (Şimdiki Afyonkarahisar Şehir İstasyonu) 1906 yılında tamamlanmıştır. 1892 yılında Eskişehir-Kütahya- Afyonkarahisar arası, 1896 yılında Afyonkarahisar-Konya arasındaki demiryolu güzergâhı tamamlanmıştır. Şimdiki 7. Bölge Müdürlüğü binası 19 Temmuz 1939 yılında işletmeye açılmıştır.

Afyonkarahisar Gar, demiryollarının önemli kavşak noktasında olması ve Afyonkarahisar ilinin zengin yer altı kaynakları sebebiyle gerek transit, gerekse Afyonkarahisar Gar'dan sefere başlayan trenlerle yük ve yolcu taşımacılığı açısından büyük önem arz etmektedir.

Demiryolu​

Afyonkarahisar merkezi, Ülkemizde dört ayrı demiryolu hattının birleştiği noktada bulunan tek il merkezi olma özelliğini taşımaktadır. Afyonkarahisar avantajlı konumu ve geçmişte yapılan yatırımlar sonucu demiryolu yönünden çok sanşlıdır. Ülkemizin her yönüne demiryolu ile ulaşım sağlanmakta olup, Afyonkarahisar Gar'ından günde ortalama 18 tren geçmektedir. İl merkezimiz demiryolları ile komşu illerden Konya, Isparta, Denizli ve Kütahya illerine doğrudan, Eskişehir, Uşak'a Kütahya, Burdur'a Isparta illeri topraklarından geçmek suretiyle bağlanmaktadır. Demiryolu hatlarından, Afyonkarahisar-Konya hattının 72 km'si, Afyonkarahisar-Kütahya hattının 66 km'si, Afyonkarahisar-Uşak hattının 50 km'si ve Afyonkarahisar-Denizli hattının 206 km'si İlimiz hudutları içerisindedir. Toplam demiryolu uzunluğu 394 km'dir. İl merkezi içindeki demiryolu hatları uzunluğu 35 km'dir.

Havayolu​

Afyonkarahisar merkezine 60 km uzaklıkta bulunan Zafer Havalimanı, 25 Kasım 2012 tarihinde hizmete açılmıştır. Kütahya, Afyonkarahisar ve Uşak illerine hizmet vermesi nedeniyle Türkiye'nin ilk bölgesel havalimanıdır. Açıldığı tarih itibariyle Türkiye'nin 4. büyük havalimanıdır. Çoğunlukla Almanya, Belçika gibi Avrupa'da bulunan gurbetçi vatandaşlarımıza kolay ulaşım sağlaması, hac mevsiminde özellikle İstanbul'da oluşan yoğunluğu azaltmak için bu seferlerin Zafer Havalimanına kaydırılması aynı zamanda Kütahya ve Afyon'da bulunan termal tesislere yabancı turist çekmekte büyük önem arz etmektedir.

Afyonkarahisar Tarihi​

Afyonkarahisar ilinin bulunduğu toprakları ilkin Hitit İmparatorluğu'nun sınırları içinde görüyoruz. Sonra Frig ve Lidya'lılara geçen bölge, M.Ö.6. Yüzyılda tüm Anadolu ile birlikte Pers egemenliğine geçiyor. Büyük İskender ile Makedonya İmparatorluğuna katılan topraklar, onun ölümünden sonra parçalanıyor. İskender'in generalleri Anadolu'ya paylaşmak için savaşa girişiyorlar.

Bundan sonra Afyonkarahisar topraklarında Selevkos ve Bergama Krallığı hüküm sürmekte. Roma İmparatoru I.Kanstantin zamanında, yöre Roma'ya bağlanıp halkı Hıristiyanlaştırılmaya çalışılıyor. Roma'nın ikiye ayrılmasından sonraki dönemde bölgeyi Bizans'ın egemenliğinde buluyoruz. M.S. 5. Yüzyılda Bizans İmparatoru Zenon, Afyonkarahisar yöresinde, Sasani'lerle savaşa tutuşuyor. 7. Yüzyılda Müslümanlığın birleştirdiği Arapların gözü Bizans'ın başkenti İstanbul'da. Bizans başkenti almak için yola çıkan Araplar, 739 yılında Afyonkarahisar kapılarına kadar geliyorlar. İslam inanışına göre; Battal Gazi, Bizans'la yapılan bu savaşlar sırasında şehit düşmüştür.

1071 zaferinden sonra Anadolu Türklere açılmış, Kutalmış oğlu Süleyman Şah emrindeki Türkler, tüm Batı Anadolu'yla birlikte Afyonkarahisar yöresini de fethetmişlerdir. Bizansı korumak ve kutsal toprakları geri almak isteyen Batı devletlerinin orduları, I. Haçlı seferiyle kısa bir süre yeniden Türklere katılması Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat dönemine rastlar. Keykubat, Afyonkarahisar'a ayrı bir değer vermiş, kenti onarttırıp, kalesini yeniden düzenletmiştir.

13. yüzyılın sonlarına doğru Afyonkarahisar, Türk beylikleri arasında güçlü bir durumda bulunan Germiyanoğulları'nın buyruğuna girmiştir. Yıldırım Beyazıt'ın 1390 yılında Osmanlı topraklarına kattığı Afyonkarahisar, O'nun 1402'de Timur'a yenilmesinden sonra yeniden Germiyanoğullarına verildi. Osmanlıların kısa sürede kendilerini toparlayıp, güçlenmeleri Germiyanoğulları'nın barışçıl yollar aramasına neden oldu. Devrim Sultan, Osmanlı sarayına gelin verildi. Germiyanoğlu 2. Yakup'un ölümünden sonra da, bu beyliğin tüm topraklarıyla birlikte Afyonkarahisar da Osmanlılara katıldı. O yıllarda adı Karahisar-ı Sahip olan Afyonkarahisar ve yöresi, İmparatorluğun 14 sancağından biri durumuna girdi. Anadolu beylerbeyliğine bağlı olan sancağın merkezi Kütahya idi. Tanzimattan sonra Hüdavendigar Valiliği kurulunca beş sancakla birlikte Afyonkarahisar'da bu merkeze bağlandı. 1917 yılında Bursa'ya bağlı mutasarrıflık olan Afyonkarahisar, bu tarihte, bağımsız mutasarrıflığa dönüştürüldü.

XVII. yüzyılda Celali isyanları, 1833 yılında Kavalalı Mehmet Ali Paşa istilasıyla kara günler yaşayan Afyonkarahisar, en karanlık günleri 1921'deki I. Dünya Savaşı sonuyla, Kurtuluş Savaşı sonu arasında yaşadı. I. Dünya Savaşı sonrasında bütün Batı Anadolu kentleri gibi Afyonkarahisar da Yunanistan tarafından istila edildi. 28 Mart 1921'de kente giren Yunan birlikleri bilinemeyen bir nedenle 10 gün sonra çıkıp gittiler. 13 Temmuz 1921'de yeniden girdikleri kentte 1 yıl 1 ay 25 gün kaldılar. Afyonkarahisar, Büyük taarruzun ikinci günü 27 Agustos 1922'de düşman işgalinden kurtuldu. İşgal sırasında harabeye çevrilen kent, bozguna uğramış düşman ordular tarafından iyice yakılıp, yıkıldı. Büyük Taarruzun en büyük savaşları Afyonkarahisar ve Kütahya illerinin sınırlarında yapılmıştır. Mustafa Kemal'in yönettiği, Kocatepe Savaşı olarak bilinen ve Türk ordularına zaferi müjdeleyen, ünlü savaş da Afyonkarahisar ili sınırları içinde gerçekleştirildi. Türklerin 1. ordusuyla 2. ordusu arasında sıkıştırılan düşman birlikleri burada yok edildiler. Bu nedenle Afyonkarahisar, Kurtuluş Savaşımızın simgesi olmuş kentlerimizden biridir.

Doğal Ortam​

Karahisar Kalesi Karahisar Kalesi
Afyonkarahisar ili, ortalama yüksekliği 1000-1500 metre olan ve tektonik hareketlerin oluşturduğu vadilerle yarılmış bir yayla görünümündedir. İl dağları bu yaylalar üzerinde sürekli olmayan sıralar biçiminde yükselir ve iki yönde uzar giderler. Güneydoğudan kuzeybatıya uzanan Sultandağları Çay yöresinde ulaştıkları 2581 metre ile ilin en yüksek noktasını oluştururlar. Bu dağların hemen kuzeyinde yükseltisi 2241 metreye ulaşan Emirdağ vardır. İlin batı yarısındaki Sandıklı dağlarında yükseklik 2250 metredir. Afyonkarahisar'ın en ilginç yüzey şekli, üzerinde bir de kale bulunan kentin içindeki Sivritepe'dir. Yüksekliği 1200 metre olan Sivritepe, ovadaki volkanik oluşum sonucu ortaya çıkmış kaya kütlesidir.

Afyonkarahisar, Çay ve Bolvadin ovaları ilin kuzeybatısından, güneydoğusuna uzanır. Kuzeyden başlayarak birbirini takip eden Sincanlı, Sandıklı, Şuhut, Dinar ovaları, Acıgöl çukurunda ilin en güney kesimini oluştururlar.

Göller​

Akarsuların, çevre illere su taşıdığı gibi, il sınırları içinde kalan küçük gölcükleri de beslerler. Akarçay sularını Eber gölüne boşaltır. Sular yükselip göl çukuru dolduğu zamanlar, bu göl de fazlasını Akşehir gölüne akıtır. Kaynağı Kocatepe'deki, Kali Çayının suları da Ebere akar. Emirdağ yöresinin suları, Sakarya'yı ilin batı kesiminden çıkan akarsular Küçükmenderes'i beslerler. Afyonkarahisar, denizden çok yüksekte olmasına rağmen, suyu bol bir ildir. Akşehir gölünün yarısı Afyonkarahisar'dadır. Denizden yüksekliği 990 metreyi bulan bu gölün hemen batısında ve tamamı il sınırları içinde kalan Eber gölü vardır. Güneybatıda Çapalı gölü, Karamık gölü ve Denizli ile paylaştığı Acıgöl diğer önemli göllerdir. Dazkırı'nın güneyine düşen Acıgöl'ün denizden yüksekliği 635 metredir.

Dağlar​

1- Ahır Dağları : 1940 m. yüksekliktedir. Sincanlı ile Sandıklı ilçeleri arasındadır. Dağın eteklerindeçamlıklar görülür.
2- Akdağ : 2449 m. yüksekliktedir. Sandıklı ve Dinar ilçeleriyle Denizli'nin Çivril ilçeleri arasındadır. Çevresi ormanlıktır.
3- Burgazdağı : 1754 m. yüksekliktedir. Hocalar ile Uşak ilinin Banaz ilçesi arasındadır.
4- Emirdağları: 2307 m yüksekliği olan bu dağlar, Bolvadin ilçesi ile adını verdiği Emirdağ ilçesi arasındadır.
5- Kumalar Dağları : 2447 m. yüksekliği olan bu dağımız, Sandıklı-Şuhut arasında yer alır. Kurtuluş Savaşı'nın burada başlamış olması bakımından önemlidir.
6- Paşa ve Bey Dağları : Paşa ve Bey dağları 1750 m. yüksekliktedir. Bolvadin ve Bayat ilçeleri arasında yükselen tepeye Paşa dağı, batı ve kuzey yönünde Eskişehir iline kadar uzanan dağlara da Bey dağları denilir
7- Maymun Dağları : 1622 m. yükseklikte olan bu dağ batı bölgesindedir.
8- Bozdağ : 1250 m. yüksekliğinde olup batı bölgesindedir.
9- Söğüt Dağları : 1919 m. yüksekliğindeki bu dağ, Dinar ve Dazkırı ilçelerimiz arasındadır.
10- Sultandağları : 2519 m. yüksekliği olan bu dağlar, adını verdiği Sultandağı ilçesi ve Akşehir yönünde uzanmaktadır.

Ovalar​

1- Afyonkarahisar Ovası: Tamamı kapalı bir havza durumundadır. Akarçay'ın Kuzeybatı -Güneydoğu yönünde katettiği geniş düzlükler halindedir. Kuzeyinde Eynihan dağları (Beydağı 1750 m., Şamdağ 1500 m., Emirdağları 2066 m.) ve batıda Kalecik tepelerinin yer aldığı Kumalar dağları vardır. Akarçayın sağında ve solunda uzanan ova, Eber ve Akşehir göllerine çok az bir eğimle alçalmaktadır.

2- Dinar Ovası: Dinar Ovası, Dinar'dan doğarak (Suçıkan) akan Büyük Menderes'in Samsun dağları ile Karadağ arasında geçtiği vadide daralıp tekrar genişleyerek il sınırlarına kadar devam eder.

3- Dombay Ovası: Akdağ, Kumalar ve Samsun dağları ile çevrilidir. Bu ova güneye doğru alçalan bir tekne gibidir. Güneyinde Çapalı bataklığına yer veren ova, kuzeyinde Sandıklı-Dinar arasındaki arızalı sahayı meydana getirir.

4- Sandıklı Ovası : Kufi çayının kolları olan Hamam çayı ile Sandıklı'nın içinden geçen (şimdi bu çay üzeri kapalı bir kanalla ilçe merkezinden geçer) Beylik deresinin birleştiği yerde yükselti 1000 m. den aşağı düşmektedir. Ova, Kufi çayının akışı yönünde uzanarak Akdağ ile Burgaz dağları arasındaki vadide son bulur.

5- Büyük Sincanlı Ovası: Kuzeyinde İlbudak dağları (1563 m.) güneyinde Ahır dağları, batısında Murat dağları (2312 m.) bulunmaktadır. Bu ova, doğuya doğru çok hafif bir meyille uzanarak Afyonkarahisar ovası ile birleşir.

6- Küçük Sincanlı Ovası: Büyük Sincanlı ve Sandıklı havzalarının arasında bulunan Küçük Sincanlı Ovası, küçük bir çöküntü ovasıdır. Ortalama yükseltisi 1190 m. olan ovanın etrafı dağlarla çevrilidir. Küçük Sincanlı Ovası, Başağaç Boğazı ile Sandıklı Ovası'na, Damlalı Boğazı ile Büyük Sincanlı Ovasına bağlıdır.

7- Şuhut Ovası: Doğusu bir plâto ile sınırlıdır. Batısı derin vadilerle yarılmış dik ve çıplak Kumalar dağlarıyla, güneyi ise Kocakal (1675 m.) ve Kayrak dağı ile çevrilidir.

8-Çöl Ovası : Geneli ve Çamurca Ovaları: Bu küçük ovalar, Sultan dağlarının kuzey etekleriyle Kumalar dağlarının güney etekleri arasında sıralanır.

9-Emirdağ Ovası: Güneyde Emirdağlarıyla (2066 m.) çevrilidir. Doğu-batı yönünde uzun, kuzey-güney yönünde dardır. Tabanlarında geniş çayırlıklar bulunur.

Afyonkarahisar'lı büyükler ve ünlüler​

Kubat Kubat

  • Abdurrahim Mısri
  • Ahmet Necdet Sezer
  • Ali Çetinkaya
  • Bayatlı Yrb. Arif Bey
  • Halil İbrahim ÖZSOY
  • İsmet ATTİLA
  • Kubat
  • Mazhar Paşa
  • Org. İlker BAŞBUĞ
  • Osman ATTİLA
  • Ömer Faruk Atabek
  • Prof. Dr. Veysel EROĞLU
  • Prof. Kamil Miras
  • Şükrü Hoca
  • Yücel ÇAKMAKLI

Afyonkarahisar mutfağı​

Afyonkarahisar mutfağı Afyonkarahisar mutfağı
Afyonkarahisar, halk kültürünün bütün unsurlarıyla kendine özgü bir çeşitlilik sunar. Zengin yemek kültürü ile anılan birkaç ilimizden bir tanesidir. Bu yüzdendir ki Bolu/ Mengen’den sonra en iyi aşçıların Afyonkarahisar’dan çıktığı söylenmektedir.

Afyonkarahisar’ın zengin mutfağı ağırlıkla hamura ve ete dayalı olmakla birlikte kaymağı ve lokumu gibi kendi üretimine dayanan bir çok çeşitliliği de arz eder. Sadece patlıcandan yapılan 22 çeşit yemeğin tespit edildiği İlimizde, 100’ün üzerinde yemek çeşidi bulunmaktadır.

Bu zenginlik özellikle düğün, doğum ve asker yemeklerinde kendini göstermektedir. 10-12 kişilik meydan sofralarında yenen bu yemekler, geleneksel sofra adabı içerisinde ve Afyonkarahisar’a özgü bir sıraya dayalıdır. Bu nedenle belli bir sırayı takip etmesinden dolayı “Sıra Yemeği” adını almaktadır. Sıra yemeğine çorba yemeği ile başlanır, daha sonra et yemeği (bütüm et, afyon kebabı, pilav üstü kavurma vb.) arkasından mevsime göre sebze yemekleri gelir. Börek bu yemeklerin vazgeçilmez yiyeceğidir. Böreğin yanında vişne hoşafı ikram edilir, arkasından tatlı (kaymaklı ekmek kadayıfı, baklava irmik helvası, hurma tatlısı vb.) yendikten sonra üzerine bamya yemeği gelir. Sıra yemeği, meyve yada sütlü tatlının yenilmesi ve yemek duası ile sona erer.

Afyonkarahisar yemek kültüründe, yemekleri şöyle gruplandırabilir;

Buğdaydan Yapılan Yiyecekler:​

  • Bulgur yemekleri
  • Düğün yemekleri (Çullama köfte, sulu köfte, iliba'da dolması, sırt dolması)
  • Göce yemekleri (Göce köftesi, göce tarhanası, keşkek)
  • Hamur işleri ( Arabaşı, ağzıaçık, bükme, börek, bazlama, börek kenarı, haşhaşlı börek, ikiz börek, katmer, ocak bükmesi, şepit, cızdırma, cücü, çörek, nohut çöreği, dolama, ev hamuraşı ev makarnası, nuska hamuraşı, sakala çarpan, velense hamuraşı, miyane çorbası övme, peksimet, ak pide, haşhaşlı pide, katıklı pide, yalım pidesi, halka pişi, lokma pişi, düz pişi).

Et Yemekleri:​

  • Parça et, yoğurtlu et
  • İşkembe yemekleri (çorba, kıyma, kızartma, söğüş, tas eti. )
  • Özbek pilavı
  • Paçık

Sebze Yemekleri:​

  • Afyon salatası
  • Patlıcan yemekleri (Patlıcan böreği, bütün (parça) et patlıcan, yanı yarma,nohutlu patlıcan, kavurmalı patlıcan kebabı, patlıcan küllemesi, patlıcan dolması, yoğurtlu sarımsaklı patlıcan kızartması, imam bayıldı, patlıcan köftesi, patlıcan çöp kebabı, patlıcan ezmesi, patlıcan pilakisi, etli patlıcan sarması, etli patlıcan yahnisi, patlıcan doğraması, patlıcanlı pilav, patlıcan oturtma, hünkar beğendi, patlıcan gömmesi, patlıcan turşusu, patlıcan sırt dolması.)
  • İlibada dolması
  • Sırt dolması
  • Şakşuka
  • Zürbiye
 

AFYONKARAHİSAR İSMİ NERDEN GELİYOR?​

Afyonkarahisar Afyonkarahisar
Afyon ili tarihin derinliklerine gittiğimizde bu ilin ilk isminin Akroenos olduğunu görüyoruz. Afyon ili hisarı ile meşhur bir ilimizdir. Afyon denildiği zaman çoğu kişinin aklına hisar gelmektedir. Bu durumun temel nedeni Selçuklu devleti Afyon ilini kuşattığı zaman kuşatma bir hayli uzun sürdükten sonra şehir ele geçirilmiş. Şehrin bu kadar zor ele geçirilmesinin en büyük nedeni de şehirde bulunan hisarmış. Bu kuşatma sırasında Türk askerleri aşırı derecede sıkıntılar ektiğinden dolayı alınan yere yani kuşatılan yere Karahisar denilmiştir. Daha sonra ilgili yere kara taşlardan oluşan bir kale inşa edilmiştir.

Türk milleti buraya yerleştikten sonra uzun yıllar boyunca verimli topraklardan faydalanmıştır. 16. Yüzyıla gelindiğinde şehir halkı burada afyon yetiştirmeye başladı. Afyon yetiştiriciliği hat safhada olduğundan dolayı karahisar kelimesinin başına afyon eklenerek Afyonkarahisar ismi ortaya çıkmış ve şehrin günümüzdeki ismi oluşmuştur.

Afyon ilinin ismi nereden geliyor konusunda daha birçok şehir efsanesi olsa da şehrin gerçek isim hikayesi bu şekildedir.
 

Afyonkarahisar tanıtım filmi​

 
Adıyaman
Ağrı
Bunlar da ilginizi çekebilir...
Şuhut Kurtuluş Savaşı Şehitliği – Afyonkarahisar
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    2K
Afyonkarahisar İli Yöresel Giysileri (Kıyafetleri)
  • Ayyildiz
  • Ayyildiz,
  • Gelenek ve Göreneklerimiz
  • 2    39K
Geri