Ülke Moldova Cumhuriyeti

Moldova
moldova.png moldova.png
BaşkentKişinev
Resmî dillerRumence
Yönetim ŞekliParlamenter Cumhuriyet
Yüzölçümü33.846 km²
Nüfus3.559.500
Nüfus Yoğunluğu105,1/km²
Para birimiMoldova Leyi (MDL)
Zaman dilimiDAZD (UTC+2)-DAZD (UTC+3)
Telefon kodu+373
İnternet TLD.md
Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir. 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester nehrinin doğu kıyısını bir şerit halinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden De facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.

Moldova, Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Dünya Ticaret Örgütü, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Bağımsız Devletler Topluluğu, Karadeniz Ekonomik İşbirliği ve diğer uluslararası organizasyonlara üyedir.

Moldova bayrağı​

Moldova Bayrağı renk itibarıyla Romanya bayrağıyla aynıdır (mavi , sarı ve kırmızı olmak üzere üç eşit dikey şerit). Fakat Moldova bayrağının tam ortasında (sarı şeridin üzerinde) ülke arması bulunmaktadır.

Moldova arması​

Moldova arması Moldova arması
Moldova arması Moldova devletince günümüzde kullanılan arma. Armadaki kartal Moldova halkının Latin kökenini simgeler. Kartal ağzında ağzında bir Haç taşır ve sol elinde zeytin dalı sağ elinde asa taşır. Kartalın ortasında kalkan içine yerleştirilmiş bir yaban öküzü figürü yerleştirilmiş ve figür ulusal bayrak renkleri olan kırmızı, sarı ve mavi renkler ile renklendirilmiştir.

Arma 1990 yılından bu yana kullanımdadır. Arma ayrıca Moldova bayrağında da kullanılmaktadır.

Moldova tarihi​

Moldova tarihi bugünkü Moldova topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar. Günümüzde Moldova adıyla anılan topraklar Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında tarihi adı Besarabya olan bölgedir. Bu bölge 1812 yılına kadar Boğdan adıyla anılan devletin doğu kısmını oluşturuyordu. 1812 yılından sonra Rusya'nın eline geçti. Boğdan'ın geri kalan kısmı ise etnik bakımdan kardeş olan Eflak'la birleşerek günümüzdeki Romanya Devleti'ni oluşturdu. Moldova halkı Romanya halkıyla aynı dili konuşmaktadır, etnik bakımdan kardeş uluslardır. Dolayısıyla Moldova tarihi Romanya tarihi'yle iç içe geçmiş bir tarihtir.

İlk çağlar​

Moldova'nın içinde bulunduğu ve Romanya topraklarını da kapsayan bölgede yaşayan Traklar MÖ 1. yüzyılda Daçya Krallığını kurdular. Bu krallık MÖ 82 yılında Kral Burebista'nın yönetimi altında en geniş sınırlarına ulaştı. Daçyalılar MS 87 yılında Roma İmparatoru Domitian'ın zamanında bir Roma eyaleti olan Moesia'ya saldırarak Roma İmparatorluğu'yla karşı karşıya geldiler. 101-107 yılları arasında Roma İmparatoru Trajan'ın ordularına yenilerek Roma İmparatorluğu'nun bir eyaleti haline geldiler. Bu bölge gümüş ve altın açısından çok zengin olduğu için Romalıların en çok ilgisini çeken sömürgelerinden biri haline geldi. Çok sayıda Romalı bölgeye yerleşti. Latince çok yaygın bir şekilde kullanılmaya başlandı. Böylece eski Rumence (Moldovca) dili doğmuş oldu (Bakınız: Latinceden Rumenceye ses değişiklikleri ). Romalılar 271 yılı civarına kadar Daçya'da kaldılar. Ancak sonunda Gotlar'ın istilalarına dayanamayarak bölgeden geri çekilmek zorunda kaldılar.

Boğdan beyi Dimitri Kantemiroğlu Boğdan beyi Dimitri Kantemiroğlu
Boğdan beyi Nikolas Mavrokordatos Boğdan beyi Nikolas Mavrokordatos
Romalılardan sonra bölge arka arkaya birçok kavim tarafında istila edildi. 271-378 yılları arasında Gotlar'ın, 435 yılına kadar Hunlar'ın egemenliği altında kaldı. 6. yüzyılda Avarlar ve Slavların istilalarına uğradı. 9.-11. yüzyıllar arasında Romanya topraklarının büyük bölümü Birinci Bulgar Devleti'nin bir parçası olarak yaşadı. Bu dönemi Macar, Peçenek, Kuman ve Tatar istilaları izledi.

Orta Çağ​

Boğdan Prensliği veya Boğdan Beyliği veya Moldova Prensliği , (Moldovaca: Цара Молдовей, Rumence: Principate Moldova) Avrupa'da Doğu Karpatlar ve Dinyester nehri arasında kurulmuş tarihi prenslik. Önce bağımsız sonra özerk bir ülke olmuştur. Eflak Prensliği ile birleştiği zaman da modern Romanya'nın temelleri atılmıştır. Boğdan Prensliği çeşitli zamanlarda Bukovina'nın hepsi ile Besarabya ve Bucak'ı kapsamıştır.

Moldovalıların tarihte kurduğu ilk devlet 1352 yılında Dragoş tarafından kurulmuş Boğdan Beyliğidir. Boğdan'ın bu dönemdeki ünlü voyvodası III. Ştefan (Büyük Ştefan) 1457 -1504 yılları arasında 47 yıl gibi uzun bir süre hüküm sürdü. Ştefan 1475 yılındaki Vaslui Savaşı'nda Osmanlı ordusunu yenmeyi başardı, ancak ölümünden sonra 16. yüzyılda Boğdan da Osmanlı egemenliği altına girdi.

Osmanlı dönemi​

Osmanlı döneminde Eflak ve Boğdan tampon devletlerdi. Osmanlılara vergi verir, savaşlarda asker yardımı yaparlardı. Beyliklerin voyvodaları Rumen soyluları arasından Osmanlı padişahı tarafından atanırdı. Ayrıca bu beylikler İstanbul'un yiyecek ihtiyacını karşılamakta önemli bir rol oynarlardı. Ancak Osmanlılar Eflak ve Boğdan'ı hiçbir zaman tamamıyla ilhak etmediler. Yaş gibi büyük Moldova şehirlerinde sık sık Osmanlı vatandaşlarına rastlandıysa da oranları azdı. Bu şehirler hiçbir zaman Sofya, Belgrad, Selanik veya Üsküp gibi Osmanlı karakteri kazanmadı.

18. yüzyıldan itibaren Rusya'nın güçlenerek Balkanlara göz dikmesi sonucu Romanya toprakları Osmanlı Devleti ve Çarlık Rusyası'nın sık sık karşı karşıya geldikleri topraklar haline geldiler. Osmanlı-Rus Savaşları'nın birçoğu Romanya topraklarında çarpışıldı. Ancak 1711 yılında Boğdan beyi Dimitri Kantemiroğlu'nun Rus Çarı I. Petro ile anlaşma yaparak Osmanlı Devleti'ne isyan etmesinden sonra Osmanlılar Rumenlere olan güvenlerini kaybettiler. Bu tarihten sonra 18. yüzyıl boyunca Osmanlılar Eflak ve Boğdan beylerini Osmanlı vatandaşı Fenerli Rumlar'ın arasından seçtiler.

Fenerli Rumlardan Nikolas Mavrokordatos 1711 yılında Osmanlı Devleti'nin baş tercümanıydı, Kantemiroğlu'nun azledilmesinden sonra Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa tarafından Boğdan Beyliğine atandı. Mavrokordatos ailesi İstanbul'un nüfuzlu ailelerinden biriydi ve Osmanlı sarayının güvenini kazanmıştı. 18. yüzyıl boyunca birçok Eflak ve Boğdan beyleri Mavrokordatos ve İpsilantis ailesi gibi Fenerli Rum aileler arasından seçildi. Bu durum 1821'deki Yunan Bağımsızlık Savaşı'na kadar devam etti. Ancak bu savaşta Fenerli Rumların önemli bir rol oynaması üzerine Osmanlılar Rumlara olan güvenlerini yitirdiler. Bir daha Fenerli Rumlara devletin yüksek kademelerinde görev verilmedi.

Osmanlılar 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nı kaybedince 1812 yılında Rusya'yla Bükreş Antlaşması'nı imzalayarak Besarabya'yı Rusya'ya bırakmak zorunda kaldılar. Besarabya Boğdan'ın Prut nehrinin doğusunda kalan kısmıydı. Bu anlaşma Boğdan'ı ikiye bölmüş oldu. Bu bölünme günümüzde kadar uzanan Romanya-Moldova bölünmesinin temel nedenini oluşturmaktadır. 93 Harbi'nde Osmanlıların Ruslar karşısında aldıkları yenilgiden sonra 1878 yılında yapılan Berlin Antlaşması'yla Eflak ve Boğdan Osmanlı Devleti'nden bağımsızlıklarını kazandılar. Romanya adı altında birleştiler. Ancak Rusya 1812 yılında ele geçirdiği Besarabya'yı geri vermedi.

Yakın tarih​

1812 yılındaki Bükreş Antlaşması'yla Rusya'nın egemenliğine giren bölge olan Besarabya Rus İmparatorluğu'nun bir vilayeti olarak kaldı. Rusya'nın Kırım Savaşı'nda yenilmesinden sonra Moldova'nın bir kısmı olan Güney Besarabya Romanya'ya verildi. Ancak Rusya 1878'deki Berlin Kongresi ile bu bölgeyi tekrar geri aldı. I. Dünya Savaşından sonra bölge bir daha Romanya'nın eline geçti. 1924 yılında ise Rusya'nın baskısıyla o dönemde etnik Ukraynalıların hakimiyetinde olan Dinyester'in doğu yakasında Moldova Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (MÖSSC) kuruldu.

1939'daki Nazi-Sovyet Paktı'nın imzalanmasından sonra 1940 yılında Sovyetler Birliği Besarabya'yı yeniden ele geçirmiş ve bu bölgenin büyük bir kısmını MÖSSC ile birleştirmiştir. Almanya'nın SSCB'ne saldırması ile SSCB bir kez daha 1941 Temmuz'unda Moldova'yı Romanya'ya vermek zorunda kalmış, ancak Sovyet kontrolü 1944 Ağustos'unda yeniden sağlanmıştır. Moldova'nın şimdiki sınırları Prut ve Dinyester nehirlerinin arasındaki Besarabya denilen tarihi bölgenin SSCB tarafından Romanya'dan alınması ile 1947'de çizilmiştir. Romanya ile ilişkileri kesilmiş, kril alfabesi kullanma zorunluluğu getirilmiş, Rusların ve Ukraynalıların endüstriyel bölgelere büyük çaplı göçleri özellikle desteklenmiştir. 1950'lerde ise binlerce etnik Romen, Orta Asya'ya göç etmek zorunda bırakılmıştır.

1986'da Sovyet Lideri Gorbaçov tarafından uygulanan Glasnost politikası ile birlikte ulusal ve kültürel bağımsızlık için uğraş veren birçok bağımsız politik grup ortaya çıkmıştır. 1990 Şubat'ında Cumhuriyet'in Yüksek Sovyet (Parlamento) seçimleri yapılmıştır. Moldova'nın bağımsızlık ve reformlara yönelik çalışmaları 1990 yılında artmıştır. serbest piyasa ekonomisine geçiş yolunda çalışmalara bu yıl içerisinde başlanmıştır. Yine aynı yılın ilkbaharında yapılan seçimlerde Moldova Halk Cephesi Parlamento'da çoğunluğu sağlamış ve Anayasa'da bir dizi değişiklik yapılmıştır. Pek çok Sovyet Cumhuriyeti'nde tam bağımsızlık, Moskova'daki başarısız darbe girişimi sonucunda kazanılmıştır. Darbenin bastırılmasından sonra Moldova, 27 Ağustos 1991'de bağımsızlığını kazanmıştır. Bu hareketin ardından Ukrayna sınırında gümrük ofisleri açılmış ve Rus askerlerinin Cumhuriyet'ten ayrılması talep edilerek, Moldova Ulusal Ordusu kurulmuştur. 21 Aralık 1991 tarihinde Moldova yönetimi halkın büyük ölçüde karşı çıkmasına rağmen Almatı'da yapılan toplantıda eşit ve kurucu üye olarak Bağımsız Devletler Topluluğu'nun oluşmasına yönelik anlaşmayı imzalamıştır.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra uluslararası sistemin gündemini meşgul eden etnik sorunlar Moldova'nın da gündemini şekillendirecek potansiyel bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak Gagoğuzlara verilen özerklik, Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra barışçı yolla çözümlenen ilk ve tek etnik sorun olma özelliğini korumaktadır.

Politika​

Moldova parlamenter sistemle yönetilen demokratik bir cumhuriyettir. Ülkede çok partili bir siyaset yapısı vardır. Yasama yetkisi meclise aittir. Yasama, yürütme ve yargı bağımsızdır. Ülke siyasetindeki en önemli konuları Transdinyester bölgesinin ayrılıkçı hareketleri, AB ilişkileri, Rusya ve Romanya ile entegrasyonu oluşturmaktadır.

Moldova Parlamentosu'nun 4 yıl için seçilen 101 üyesi vardır. Cumhurbaşkanı meclis tarafından seçilir ve 4 yıl görev yapar.

Yönetimsel..Birimler​

Moldova'da 32 bölge, 3 belediye ve 2 özerk cumhuriyet yer almaktadır. Transdinyester'in nihai statüsü tartışmalıdır.

Demografi​

4.434.547 kişilik nüfusuyla, km² başına 108 kişi düşen bu ülkede, nüfus artış oranı -1.830 kişidir. Nüfusun %99'u okuma yazma bilir. Kişi başına düşen millî gelir 4.000 $ seviyesindedir. Başkenti Kişinev. Dili Moldovca (Rumence), Rusça, Gagauzca. Dini ağırlıklı olarak ortodoks. Etnik dağılım Moldovalı %65, Ukraynalı %14, Rus %13, Türk asıllı Gagauz %4'tür.

Konum​

Doğu Avrupa'da yer alan Moldova'nın denize kıyısı yoktur.

Moldova’da Konuşulan Diller​

Moldova’nın resmi dili Romence’dir. Aynı zamanda Rusça da ülkede hem ilk dil hem de ikinci dil gibi görülmektedir. Ukraynaca ve Gagavuzca da azınlık gruplar tarafından konuşulmaktadır. Ayrıca Fransızca ve İngilizce de yabancı dil olarak okullarda öğretilmektedir.

Moldova'da Din ve İnanç​

Moldova’da Doğu Ortodoks nüfus çoğunluktadır. Nüfusunun yüzde 98’ini Doğu Ortodoksların oluşturduğu ülkede yüzde 1.5 oranında Yahudi yaşamaktadır.

İklim ve Hava durumu​

Karasal iklime sahip Moldova’da dört mevsim de yaşanır. Kışların soğuk ve karlı yaşandığı ülkede kış aylarında ortalama sıcaklık 5 derece ile -3 derece arasındadır. Bahar mevsiminin çok stabil olmadığı Moldova’da güneşli gün sayısı ve sıcaklıklar artmaya başlar. Yaz mevsimi ise sıcak ve uzun yaşanmaktadır.

Bu dönemde sıcaklıklar ortalama 19 ile 22 derece olmasına rağmen en yüksek sıcaklık 40 derecedir. Sonbaharla beraber soğumaya başlayan ülkede genelde kasım ayında ilk kar düşer. Bu dönemde sıcaklıklar ise ortalama 5 ile 3 derece arasındadır.

Ekonomi​

Avrupa’nın en fakir ülkelerinden olan Moldova, Sovyetler Birliği’nin çöküşünün ardından 1992 senesinde piyasa ekonomisi modeline geçmiştir. Tarımın oldukça yaygın geçim kaynağı olduğu ülkede mısır, tütün, buğday, arpa ve soya fasülyesi üretimi yapılmaktadır. Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Dünya Ticaret Örgütü, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı,

ekonomi.jpg ekonomi.jpg


Bağımsız Devletler Topluluğu, Karadeniz Ekonomik İşbirliği gibi uluslararası organizasyonlara üye ülke yabancı yatırımlara açıktır. Enerji üretiminin kısıtlı olduğu Moldova’da bu eksiklik Ukrayna ve Rusya aracılığı ile giderilmektedir. Aynı zamanda şarap üretimiyle de tanınan ülkenin başkenti Kişinev dünyanın en büyük şarap mahzenlerinden birine sahiptir.

Kültür​

Moldova kültürü Moldova kültürü
Moldova’ya gittiğinizde Romanya’ya referans verirken dikkat etmeniz gerekir, çünkü ülkenin bir kısmı kendini Romanyalı olarak tanımlamamaktadır. Bazı Moldovalılar kendini Moldovalı olarak tanımlarken, bazıları Romanyalı, bazıları ise Rus demeyi tercih eder. Oldukça arkadaş canlısı insanların yaşadığı Moldova’nın milli sporu tranta yani ayakta güreş oldukça önemlidir. Şarap üretiminde de hatırı sayılı öneme sahip ülke insanları şaraplarıyla gurur duyar.

Mutfak​

Ucuz ve lezzetli yemekleriyle bilinen Moldova’nın özellikle başkenti Kişinev restoranlarıyla ünlüdür. Pek çok geleneksel yemeğin tadına bakabileceğiniz ülkede servis biraz yavaştır. Mititeyi adını verdikleri soğan ve kırmızıbiberle servis edilen küçük sosisleri ve tocano dedikleri karpuz ve elmalı ekşi tatlı sosla hazırlanan domuz yahnisini mutlaka deneyin.

Moldova mutfağı Moldova mutfağı
100’den fazla şarap üreticisinin yaşadığı ülkede çok lezzetli yerel şaraplarla karşılaşacaksınız. Aligote, Riesling ve Sauvignon’un en meşhur beyaz şaraplar olduğu ülkede Moldovan Cabarnet ve Merlot kırmızı şarapları çokça tüketilmektedir. Ayrıca tatlının yanında Doina ve Nistru da en çok ikram ettikleri brendileridir. Moldova’da bir restorana gittiğinizde beklenen bahşiş miktarı yüzde 5 ile 10 arasında değişmektedir.

Moldova’nın Festivalleri​

Moldova’da hem yerel hem de uluslararası pek çok festival düzenlenmektedir. Genelde festivallerin merkezi ise başkent Kişinev’dir. Ülkenin en eski festivallerinden Gustar Festival, Moldova’nın en eski festivallerindendir. Ağustos ayının son hafta sonu Eski Ohrei’de gerçekleşen festival adını üzümlerin olduğu zaman anlamına gelen arkaik kelime gustardan alır. Festival boyunca hem ülkenin yöresel müziğini dinleyip hem de doğada ülke mutfağının lezzetli yemeklerini deneyimleme imkânı bulabilirsiniz. Bir diğer geleneksel festival Nufaru Alb ise her temmuz ayında Cahul’da düzenlenmektedir. El yapımı pek çok ürünün sergilendiği festivalde folk sanatçıları ve dansçıları sokakları şölene çevirmektedir. Ekim ayının ilk ya da ikinci haftası düzenlenen Şarap Festivali pek çok şarap ve likör üreticisini bir araya getirmektedir.

Ülkenin uluslararası festivallerinden ilki Bitei aynı zamanda uluslararası tek sahne sanatları festivalidir. Tiyatro, müzik, dans ve sokak performanslarının yanı sıra kukla tiyatrosu ve folklor gösterilerinin de olduğu festival her mayıs ayında Kişinev’de düzenlenmektedir. Bir diğer uluslararası festival Cronograf Moldova’nın uluslararası belgesel film festivalidir. Yine mayıs ayında Kişinev’de düzenlenen festivalde ayrıca video reklam, müzik videosu gibi bölümler de mevcuttur. Son olarak martın ilk haftası Kişinev’de düzenlenen Mortisor ise ülkenin en büyük müzik festivallerindendir. Festival kapsamında 40’a yakın konser gerçekleştirilir. Senfonilerin yanı sıra tiyatro oyunları sergilenmektedir.

Moldova’da Bulunan Türkiye Dış Temsicilikleri​

KİŞİNEV BÜYÜKELÇİLİĞİ
Adres: STRADA VALERIU CUPLEA 60 CHISINAU/MOLDOVA
Telefon: 00 373-22 509 100
Faks: 00 373-22 225528
embassy.kishinev@mfa.gov.tr
T.C. Dışişleri Bakanlığı Kişinev Büyükelçiliği
Görev Bölgesi: Moldova
 
Moğolistan
Bunlar da ilginizi çekebilir...
Transdinyester Moldova Cumhuriyeti
  • GEZGİN
  • GEZGİN,
  • Ülkeler
  • 0    1K
SOCAR - Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    238
Muz Cumhuriyeti
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    194
Mohini - Türkiye Cumhuriyeti'nin İlk Fili
  • Ugur
  • Ugur,
  • Hayvanlar Alemi
  • 0    334
Geri